رمز حیات

حدیث شماره 2 باب اینکه چیزى در آسمان و زمین نباشد جز با هفت ویژگی کتاب توحید اصول کافی

موسى بن جعفر (علیه السلام) فرمودند: «چیزى نه در آسمان ها و نه در زمین باشد مگر به سبب هفت چیز؛ قضاء، قدر، اراده، مشیت، کتاب، اجل و اذن. هر که غیر این گمان کند بر خدا دروغ بسته است. یا فرمود: سخن خداى عزوجل رد کرده است.»

شرح:

پیداست که در این دو روایت مقدمات وجود و پیدایش هر چیزى را هفت مرتبه دانسته است اما ترتیب آنها محقق نیست زیرا که همین دو روایت در ذکر ترتیب مختلف است. شارحین دانشمند براى هر یک از این هفت مرتبه معانى مختلفى گفته اند، ولى در باب آینده مشیت و اراده و قضاء و قدر از قول امام هفتم علیه السلام توضیح داده می شود و نسبت به بقیه مرحوم مجلسى ره فرماید مقصود از اذن خدا علم او و یا امر او و یا رفع موانع است و مراد به کتاب، نوشتن در لوح هاى آسمانى و یا واجب ساختن است چنانچه خدا فرماید «کتب علیکم الصیام» یعنى روزه بر شما واجب شد و مقصود از اجل مدت معین و وقت مقدری است که نزد خود او است، مرحوم ملاصدرا گوید این مراتب هفت گانه نسبت به امور تشریعى است و در امور تکوینى هرگاه خدا چیزى را خواهد، گوید «باش، او می باشد» ولى به نظر ما ظاهر روایات عموم و شمول است.