رمز حیات

حدیث شماره ۹ باب حرکت و انتقال کتاب توحید اصول کافی

ابوبصیر گوید امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «هر کس معتقد شود که خداوند از چیزی یا در چیزی یا روی چیزی قرار گرفته، کافر است.» عرض کردم برایم توضیح دهید. فرمودند: «مقصودم این است چیزى او را فرا گیرد یا او را نگهدارد یا چیزى بر او پیشى گیرد.»
و در روایتی دیگر آمده است: «هرکه گمان کند خدا از چیزی است، او را پدید آمده قرار داده و هر که گمان کند او در چیزی است، او را در حصار قرار داده و هر که گمان کند که او روی چیزی است، او را قابل حمل قرار داده است.»

شرح:
کلمه «استوى» که از ماده «سوى» مشتق است به معنى برابرى و اعتدال و یک نسبت داشتن است و مساوات و تساوى و تسویه هم از همین ماده مشتق است ولى چون به حرف «على» متعدى شود مانند آیه شریفه متضمن معنى غلبه و استیلاء و تسلط گردد از این جهت بیشتر مفسرین آیه را به معنى غلبه و استیلاء گرفته اند و گفته اند چون کلمه «عرش» به معنى احاطه علمى و ایجادى خداست بر تمام جهان آفرینش پس استیلاء خدا بر عرش به معنى تسلط اوست بر تمام جهان آفرینش ولى امام صادق (علیه السلام) در این سه حدیث استوى را به معنى اصلى آن که برابرى و اعتدال است تفسیر فرموده است یعنى علم و قدرت خدا نسبت به همه چیز جهان برابر است یا مهر و لطف او نسبت به همه یکسان است و این معنى با کلمه «رحمان» مناسبتر است و این دو تفسیر با یکدیگر منافات ندارد زیرا آیات قرآن به قالبى ریخته شده که گاهى متحمل هفتاد معنى هم می باشد و این از معجزات قرآن کریم است و گاهى کلمه استوى به وسیله حرف «الى» متعدى شود و در آنجا به معنى قصد و توجه آید چنانکه در آیه شریفه «ثم استوى الى اسماء» به این معنى آمده است.