بسم الله الرحمن الرحیم
از آیات 40 به بعد سوره مبارکه بقره خداوند متعال نکاتی از سرگذشت قوم بنی اسرائیل، برتری ها و کاستی های آنها و در ادامه نیز دستوراتی که در راستای خواسته های خداوند از آنها بوده است، را بیان می نماید. در آیه 4 سوره مبارکه بقره از جمله خصوصیات متقین ایمان به همه ی کتب آسمانی دانسته، بنابراین آن چه را که خداوند به قوم بنی اسرا ئیل دستور می دهد، دستور به همه ی امت های بعد از آنها نیز هست و هرکس که بخواهد جزءِ متقین قرار گیرد باید به این دستورات ایمان داشته و عمل نماید. مثلاً اگر خداوند یادآوری نعمات را دستور می دهد، پس طبیعتا ما هم باید به زندگی خودمون نگاه کنیم و نعمتهای خدا را یادآوری کنیم.
در آیات 40 تا 43 دستوراتی که خداوند به بنی اسرائیل می دهد را به سه دسته می توان تقسیم نمود که این دستورات را با شماره در ترجمه آیات مشخص کردم. آیات را با هم می خوانیم:
یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْکُرُواْ نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَأَوْفُواْ بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ وَإِیَّایَ فَارْهَبُونِ ﴿۴۰﴾
ای فرزندان اسرائیل (1) نعمتهائی را که به شما ارزانی داشتم به خاطر بیاورید، و به پیمانی که با من بسته اید وفا کنید، تا من نیز به پیمان شما وفا کنم، (و در راه انجام وظیفه و عمل به پیمانها) تنها از من بترسید.
وَآمِنُواْ بِمَا أَنزَلْتُ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَکُمْ وَلاَ تَکُونُواْ أَوَّلَ کَافِرٍ بِهِ وَلاَ تَشْتَرُواْ بِآیَاتِی ثَمَنًا قَلِیلًا وَإِیَّایَ فَاتَّقُونِ ﴿۴۱﴾
و (2) به آنچه نازل کرده ام (قرآن) ایمان بیاورید که نشانه های آن با آنچه در کتابهای شما است کاملا مطابقت دارد، و نخستین کافر به آن نباشید، و آیات مرا به بهای ناچیزی نفروشید (به خاطر در آمد مختصری نشانه های قرآن و پیامبر اسلام را که در کتب شما موجود است پنهان نکنید) و تنها از من (و مخالفت دستور من) بترسید (نه از مردم).
وَلاَ تَلْبِسُواْ الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَکْتُمُواْ الْحَقَّ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿۴۲﴾
و حق را با باطل نیامیزید، و حقیقت را با اینکه میدانید کتمان نکنید.
وَأَقِیمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّکَاةَ وَارْکَعُواْ مَعَ الرَّاکِعِینَ ﴿۴۳﴾
و(3) نماز را بپا دارید و زکات را ادا کنید، و همراه رکوع کنندگان رکوع نمائید (و نماز را با جماعت بگذارید).
به نظر من یکی از مفاهیم حق در آیه 42 همان آیات خداوند است که خدا در آیه 41 و 42 به آنها می گوید آیات خداوند را کتمان نکرده و نپوشانید. لازمه ی انجام ترک محرمات ترس از عقوبت الهی است، لذا بعد از دستورات دو بخش اول خداوند بلافاصله قوم بنی اسرائیل را تهدید نموده و در بخش اول فرموده است تنها از من بترسید و سپس در بخش دوم نیز گفته است تنها نسبت به من پرهیزگار باشید. به عنوان مثال پدر برای تربیت فرزند سرکش خود، او را تهدید به کتک می کند و چه بسا در بعضی موارد استفاده از این اهرم را لازم بداند. پس در واقع ترساندن از عقوبت انجام کار اشتباه قانونی مؤثر در تربیت افراد است.
دستورات بخش سوم در واقع انجام عمل صالح است. عمل صالح در ارتباط با خود(نماز)، دنیا(زکات) و خلق(نماز جماعت). این آیات برای انجام کار خوب تهدید ننموده است. بنابراین نباید کسی را مجبور به انجام کار نیک نمود بلکه باید او را دلسوزانه تشویق به انجام آن کرد. کما اینکه لحن آیات بعد از این آیه نیز تغییر می نماید.
در آیات بعدی خداوند توصیه هایی به قوم بنی اسرائیل می کند تا توانایی انجام دستورات را بیابند که ان شاءالله در پست بعدی آنها را ذکر خواهیم کرد.