حدیث شماره ۹ باب توصیف و فضیلت علم و فضل دانشمندان کتاب فضل علم اصول کافی
معاویه بن عمار مى‌گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: مردى است که از شما روایات زیادى نقل مى‌کند و در میان مردم پخش مى‌کند و دل آنها و شیعیان شما را محکم و قوى مى‌سازد. و بسا یک شیعه عابد باشد که در (نقل) روایت مانند او نباشد بفرمائید کار کدامیک با ارزش‌تر است؟ امام فرمود: مردى که روایات ما را نقل مى‌کند تا عقیده شیعیان ما را محکم سازد از هزار عابد با ارزش‌تر است.
حدیث شماره ۸ باب توصیف و فضیلت علم و فضل دانشمندان کتاب فضل علم اصول کافی
امام باقر علیه السّلام فرمودند: عالمى که از علمش بهره برد (یا دیگران از آن بهره برند) بهتر از هفتاد هزار عابد است.
شرح:
بدیهى است که عالم با نور علم خود زندگى دیگران را روشنایى و صفا مى‌بخشد و دیگران را از خطر مى‌رهاند به قول سعدى:
صاحبدلى به مدرسه آمد ز خانقاه ؛ بشکست صحبت اهل طریق را
گفتم میان عالم و عابد چه فرق بود؟ ؛ تا اختیار کردى از این این فریق را
گفت آن گلیم خویش برون مى‌کشد ز آب ؛ وین جهد مى‌کند که بگیرد غریق را
حدیث شماره ۷ باب توصیف و فضیلت علم و فضل دانشمندان کتاب فضل علم اصول کافی
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: در زندگى جز براى دو نفر خیرى نیست: عالمى که فرمانش برند (و به سخنانش گوش دل سپارند). و شنونده نگهدار (آنکه چون مطلبى از دین شنید حفظ کند و عمل نماید.)
حدیث شماره ۶ باب توصیف و فضیلت علم و فضل دانشمندان کتاب فضل علم اصول کافی
حضرت صادق علیه السلام به بشیر فرمود: هر یک از اصحاب ما که فهم دین ندارد خیرى ندارد، اى بشیر هر مردى از ایشان که به فهم دین نرسیده باشد، به دیگران نیاز پیدا مى کند و چون به آنها نیازمند شد او را به راه گمراهى خود مى‌کشانند در حالى‌که او نمى‌فهمد.
حدیث شماره ۵ باب توصیف و فضیلت علم و فضل دانشمندان کتاب فضل علم اصول کافی
امام صادق علیه السلام فرمودند: دانشمندان، امین و مورد اعتمادند و پرهیزگاران دژهاى مذهبند و اوصیاء سرورانند. ودر روایتی دیگر دانشمندان، چراغند و پرهیزگاران دژهاى مذهبند و اوصیاء سرورانند.
حدیث شماره ۴ باب توصیف و فضیلت علم و فضل دانشمندان کتاب فضل علم اصول کافی
امام باقر علیه السلام فرمودند: کمال انسان و نهایت کمالش، دانشمند شدن در دین و صبر در برابر ناملایمات و اقتصاد در زندگى است.
شرح:
از آنجا که دین با دنیاى انسان در ارتباط است امام این نکته را تذکر مى‌دهد که شخص آگاه به دین باید به دنیاى خود هم آگاه باشد و در اداره زندگى به درآمد و خرج خود هم توجه کند و بین آنها تعادل برقرار نماید زیرا افراط و تفریط در خرج سبب تباهى زندگى و فقر و ندارى خواهد شد که سرانجام آن از هم پاشیدگى بنیان و اساس خانواده است.
حدیث شماره ۳ باب توصیف و فضیلت علم و فضل دانشمندان کتاب فضل علم اصول کافی
امام صادق علیه السّلام فرمود: وقتى خدا خیر بنده اى را بخواهد او را در دین دانشمند کند.
حدیث شماره ۲ باب توصیف و فضیلت علم و فضل دانشمندان کتاب فضل علم اصول کافی
امام صادق علیه السلام فرمود: به راستی دانشمندان وارثان پیغمبرانند، بدین دلیل که پیغمبران پول طلا و نقره به ارث نگذارند و تنها احادیثى از احادیثشان بجاى گذارند هر که از آن احادیث برگیرد بهره بسیارى برگرفته است. پس نیکو بنگرید که این علم خود را از که می گیرید، زیرا در خاندان ما اهل بیت در هر عصرى جانشینان عادلى هستند که جلو تحریف غالیان و وابستگى خرابکاران و نادانان را مى‌گیرند.
شرح:
خرابکارى در دین طبق روایت سه گونه است:
الف - آیات قرآن و حدیث را به نفع خود تعبیر و تفسیر مى‌کنند.
ب - افراد بى‌اعتقاد به دین، مسائل را به نام دین به اسلام نسبت مى‌دهند.
ج - قرآن را که باید براساس گفتار معصومین تفسیر کرد ولى شخص با سلیقه خود معنى و تفسیر مى‌کندکه این را تفسیر به رأى مى‌گویند که امامان معصوم به شدت از آن نهى کرده اند و در هر دوره امامان یا علماى عادلى هستند که از این اعمال جلوگیرى کنند.
حدیث شماره ۱ باب توصیف و فضیلت علم و فضل دانشمندان کتاب فضل علم اصول کافی
امام هفتم علیه السلام فرمود: چون رسول خدا(ص) وارد مسجد شد دید جماعتى گرد مردى را گرفته اند فرمود: چه خبر است؟ گفتند علامه اى است. فرمود: علامه یعنى چه؟ گفتند: داناترین مردم است به دودمان عرب و حوادث ایشان و به روزگار جاهلیت و اشعار عربى. پیغمبر فرمود: اینها علمى است که ندانستن آن ضرر و زیانی به شخصش نمی زند و دانستنش سودی را به او نمی رساند سپس فرمود: همانا علم سه چیز است: آیه محکم، فریضه عادله، سنت پابرجا و غیر از این فضل است.
شرح :
عارف خبیر و دانشمند بصیر مرحوم فیض کاشانى چنین فرماید پیغمبر (ص) با جمله «لا یضر من جهله » به مردم فهمانید که معلومات این شخص که علامه اش مى خوانید در حقیقت علم نیست بلکه علم حقیقى آنست که دانستن براى معاد و قیامت مفید باشد و ندانستنش در آن روز زیان دهد نه آنچه را که عوام مردم بپسندند و وسیله جمع مال شود. آنگاه علم سودمند در نظر شرع را بیان کرده و به سه قسم منحصر نموده است: 1- آیة محکمة که به اصول عقاید اشاره دارد زیرا براهین آن آیات محکمات جهان و قرآن کریم است و در قرآن دلایل مبداء و معاد به لفظ «آیه و آیات» بسیار ذکر شده است و فریضة عادلة اشاره به علم اخلاق است که خوبش از لشکر عقل و بدش از لشکر جهل است و بر انسان فریضه (واجب) است که لشکر عقل را داشته باشد و از لشکر جهل تهى باشد و عدالت آن کنایه از حد وسط بین افراط و تفریط است و سنت پابرجا اشاره به احکام شریعت یعنى مسائل حلال و حرام دارد و انحصار علوم دینى به این سه قسم معلوم است و این کتاب کافى هم مشتمل بر همین سه علم است و با سه نشأة (رشد و نمو) انسانیت مطابق است یعنى علم اصول عقاید براى عقلش، و علم اخلاق براى جان و دلش، و حلال و حرام براى بدن او مى باشد»
در حدیث ۱۳۴ امام صادق علیه السلام مى فرماید: «همه علم مردم را چهار قسم دیدم: اول اینکه خداى خود را بشناسى دوم بدانى چه مصالحى در ساختن تو بکار برده سوم بدانى از تو چه خواسته چهارم آنچه تو را از دینت خارج کند بشناسى.»
