رمز حیات

حدیث شماره 7 باب عرش و کرسی کتاب توحید اصول کافی

داود رقى گوید از امام صادق(علیه السلام) درباره فرمایش خداى عزوجل «و عرش خدا بر آب بود (7 هود)» پرسیدم فرمودند: «در این باره چه مى گویند؟» عرض کردم می گویند عرش روى آب بود و پروردگار بالاى آن؛ فرمودند: «دروغ می گویند. هر که این گمان را بکند، خداوند را محمول قرار داده و او را با صفت مخلوق توصیف کرده است و لازم آید چیزی که خدا را حمل مى کند، تواناتر از او باشد.» عرض کردم قربانت گردم شما برایم بیان کنید. فرمودند: «پیش از آنکه زمین یا آسمانى یا جن و انسى یا خورشید و ماهى باشد، خدا دینش و عملش را به آب عطا فرمود (مقصود از آب ماده اى است که قابلیت خلق پیغمبران را دارد مرآت)، چون خدا خواست آفریدگان را پدید آورد، ایشان را در برابر خویش پراکنده ساخت و به آنها فرمورد: «پروردگار شما کیست؟» نخستین کسانى که سخن گفتند رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، امیرالمؤمنین (علیه السلام) و ائمه (صلوات الله علیهم) بودند که گفتند: «توئى پروردگار ما»، آنگاه خدا به ایشان دانش و دین عطا کرد سپس به فرشتگان فرمود: «اینان حاملان دین و علم من و امینان من در میان آفریدگان و آنها مسؤل هستند»، آنگاه به فرزندان آدم گفت: «به  ربوبیت خدا و ولایت و اطاعت این اشخاص اقرار کنید.» گفتند آرى اى پروردگار ما، اقرار کردیم. آنگاه خداوند به فرشتگان فرمود: «گواه باشید»، فرشتگان گفتند گواهى دهیم. و این پیمان براى آن بود که فردا نگویند ما از آن بى خبر بودیم یا آنکه بگویند «پدران ما از پیش مشرک شدند و ما هم فرزندان پس از آنها بودیم، ما را به آنچه اهل باطل کردند هلاک میکنى؟ (173 اعراف)» اى داود! ولایت ما در هنگام پیمان گیرى بر ایشان مؤکد گشته است.»

حدیث شماره ۵ باب عرش و کرسی کتاب توحید اصول کافی

زرارة گوید از حضرت صادق (علیه السلام) درباره سخن خداى عز و جل که می فرماید: «کرسى (تخت حکومت) او، آسمانها و زمین را در بر گرفته است. (۲۵۵ بقره)» پرسیدم که آیا آسمانها و زمین، کرسى را در بردارند یا کرسى، آسمانها و زمین را در بردارد؟ فرمودند: «همه چیز در کرسى جا دارد.»

 حدیث شماره ۴ باب عرش و کرسی کتاب توحید اصول کافی

زرارة گوید از حضرت صادق (علیه السلام) درباره سخن خداى عز و جل که می فرماید: «کرسى (تخت حکومت) او، آسمانها و زمین را در بر گرفته است. (۲۵۵ بقره)» پرسیدم که آیا آسمانها و زمین، کرسى را در بردارند یا کرسى، آسمانها و زمین را در بردارد؟ فرمودند: «بلکه کرسى آسمانها و زمین و عرش را در بردارد و کرسى همه چیز را در بردارد.»

حدیث شماره 2 باب عرش و کرسی کتاب توحید اصول کافی

قسمت دوم

ابوقرة گفت خدا خود فرموده است «و عرش پروردگارت را در آن روز هشت تن بر فرازشان حمل می کنند (۱۷ حاقه)» و باز فرموده است: «کسانى که عرش را حمل می کنند (7 غافر)» حضرت ابوالحسن امام رضا (علیه السلام) فرمود: «عرش که خدا نیست. عرش تعبیر از علم و توانایی است که همه چیز در آن است، سپس کار حمل را به غیر خود، که آفریده ای از آفریدگانش باشد، نسبت داده است؛ بدان جهت که از آفریده اش به سبب حمل عرشش عبادت خواسته است. حاملان عرش، حاملان علم خدایند و مخلوقى هستند که گرد عرش او تسبیح گویند و ا بعلم او کار کنند و فرشتگانى هستند که کردارهاى بندگانش را نویسند و از اهل زمین به سبب طواف گرد خانه اش عبادت خواسته است (پس از هر مخلوقى به نوعى خاص عبادت خواسته است) و خدا بر عرش تسلط دارد چنانچه فرمود: و عرش و آنها که حملش کنند و آنها که گردش باشند (همگى نسبت به خدا محمولند) و خدا حامل آنها و حافظ آنها و نگهدارنده آنهاست و بپادارنده هر جان و بالاى هر چیز و روی هر چیز است و نسبت به خدا کلمه محمول و اسفل به تنهائى بدون اینکه به کلمه دیگرى بچسبد نباید گفت تا لفظ و معنى خراب شود.» ابو قرّه گفت: پس آن روایت را دروغ می شمارید که می گوید: گفته شود وقتی خداوند خشم کند، فرشتگانی که عرش را حمل می کنند از سنگینی آن بر دوش خود، خشم او را دریابند و به سجده افتند و وقتی خشم خدا فروکش کند، دوش آنها سبک شود و به جایگاه خویش (حالت اولیه) برگردند، حضرت فرموند: «به من بگو از زمانیکه خدا شیطان را لعنت کرده و بر او خشمگین شده است تا امروز کى از او خشنود گشته است؟ طبق بیان تو که خدا همیشه بر شیطان و دوستان و پیروانش خشمگین است (پس باید از آن زمان تا حال حاملان عرش در سجود باشند، به علاوه) چگونه جرأت میکنى که پروردگارت را به دگرگون شدن از حالى به حالى نسبت دهى و بگوئى آنچه برای مخلوق رخ می دهد بر او هم رخ می دهد! او منزه است. متعالى است، پا بر جاست، با نابودشوندگان، از بین نرود و با دگرگون شدگان، دگرگون نشود و با عوض شوندگان، عوض نشود و هرچیز جز اوست، در دست او و زیر تدبیر اوست و همگی به او نیازمند و او از غیر خودش بی نیاز است.

حدیث شماره 2 باب عرش و کرسی کتاب توحید اصول کافی

قسمت اول

ابو قرة محدث بر حضرت امام رضا (علیه السلام) وارد شد و از مسائل حلال و حرام پرسید، سپس عرض کرد شما قبول دارید که خدا حمل شدنی است؟ حضرت فرمودند: «هر حمل شدنی، کاری بر او واقع شده که به دیگری نسبت دارد و نیازمند است و «محمول» اسمى است که در تعبیر، دلالت بر نقص دارد و «حامل» فاعل است و در تعبیر، دلالت بر مدح دارد و همچنین است سخن آنکه گوید: زبر، زیر، بالا، پائین، (که زبر و بالا دلالت بر مدح دارد و زیر و پائین دلالت بر نقص) و خداوند فرموده است: «خدا را نامهاى نیکوست، پس او را با آنها بخوانید (180 اعراف)» و در هیچ یک از کتب آسمانى خود نفرموده است که او محمول است، همانا او در خشکی و دریا بردارنده و نگه دار آسمان ها و زمین از افتادن است و جز خدا محمول است و هیچگاه از کسی که به خدا و عظمتش ایمان دارد شنیده نشده که در دعاى خود گوید «یا محمول».»

حدیث شماره 1 باب عرش و کرسی کتاب توحید اصول کافی

قسمت دوم

جاثلیق گفت به من خبر ده که خدا کجاست؟ امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: «او اینجاست و اینجا و بالا و پائین و محیط بر ما و همراه ما چنانکه فرماید «هیچگاه سه نفر با هم نجوی نمی‏کنند مگر اینکه خداوند چهارمین آنها است، و هیچگاه پنج نفر با هم نجوی نمی‏کنند مگر اینکه خداوند ششمین آنها است، و نه تعدادی کمتر و نه بیشتر از آن مگر اینکه او همراه آنها است هر جا که باشند. (7 مجادله)» بنابراین کرسى به آسمان ها و زمین و میان آنها و زیر خاک احاطه دارد و اگر با صدای بلند بگویی، او راز و پنهانت را می داند و همین است معنى قول خداى تعالى «کرسى (تخت حکومت) او، آسمان ها و زمین را در بر گرفته، و نگاهداری آن دو ( آسمان و زمین)، او را خسته نمی کند و او بلند مرتبه و بزرگ است. (255 بقره)» پس کسانی که عرش را حمل کنند دانشمندانى هستند که خدا علم خود را به آنها عطا فرموده و آنچه خدا در ملکوتش آفریده و به برگزیدگان و خلیلش ابراهیم (علیه السلام) نشان داده از این چهار نور بیرون نیست که فرموده است: «و این گونه، ملکوت آسمان ها و زمین را به ابراهیم نمایاندیم تا از اهل یقین باشد. (75 انعام)» وچگونه ممکن است حاملین عرش، خدا را حمل کنند با آنکه به سبب زندگى او دل هاى ایشان زنده گشته و به سبب نور او به معرفتش راهنمائى شده اند.»

شرح:

عرش در لغت به معنى سایبان و تخت است و در زبان اخبار گاهى به معنى فلک بزرگ محیط بر همه افلاک و گاهى به معنى آنچه غیر خداست از عقل و روح و جسم و گاهى به معنى علم خدا به طور کلى یا علمی که به رسل و ائمه می دهد به کار می رود که در این حدیث و حدیث بعد معنى اخیر مناسب است ولى سوال کننده گمان کرده است که عرش به معنى تخت است و خدا العیاذ بالله روى آن نشسته است و چون عرش را هشت نفر حمل کنند خدا هم حمل شده است پس او محمول خواهد بود.

حدیث شماره ۱باب عرش و کرسی کتاب توحید اصول کافی 

 قسمت اول

جاثلیق از امیرالمؤمنین (علیه السلام) پرسید به من بگو آیا خداى عز و جل عرش را حمل می کند یا عرش او را حمل مى نماید؟ حضرت فرمودند: «خداى عزوجل حامل عرش و آسمان ها و زمین و آنچه در آنها و میان آنهاست می باشد و این گفتار خود خداى عزوجل است «همانا خداوند، آسمان ها و زمین را نگاه می دارد تا نیفتند و اگر بیفتند بعد از او هیچ کس آن ها را نگاه نمی دارد، اوست بردبار آمرزنده (۴۱ فاطر)» جاثلیق گفت پس چگونه خدا فرماید «و عرش پروردگارت را در آن روز هشت تن برفرازشان حمل می کنند(۱۷ حاقه)» و شما گفتى خدا عرش و آسمانها و زمین را حمل کند. حضرت فرمودند: «همانا خداى تعالى عرش را از چهار نور آفرید؛ نور سرخى که هر سرخى از آن سرخى گرفت و نور سبزی که هر سبزى از آن سبزى یافت و نور زردی که هر زردى از آن زردى گرفت و نور سفیدی که هر سفیدى از آن سفید شد و آن دانشى است که خدا به حاملین عطا فرموده است و آن نوری است از عظمت او، پس خدا به سبب عظمت و نورش دلهاى مؤمنان را بینا کرده و به همان سبب نادانان با او دشمنى کرده و به همان سبب تمام مخلوق او که در آسمانها و زمین اند با اعمال مختلف و دینهاى همانند به سویش وسیله جویند بنابراین همگى محمول اند و خدا آنها را به سبب نور و عظمت و قدرتش حمل کند و آنها بر زیان و سود و مرگ و زندگى و برخاستن از گور خود توانائى ندارند، همه چیز محمول است و خداى تبارک و تعالى آسمان و زمین و آنچه را به آنها احاطه دارد از افتادن نگهدارد و خداست زندگى هر چیز و روشنى هر چیز، منزه است و برترى بزرگى دارد از آنچه به ناحق گویند.»