رمز حیات

حکمت 120 نهج البلاغه: ویژگى هاى قبایل قریش
(علمى، اجتماعى، تاریخى)

وَ سُئِلَ (علیه السلام) عَنْ قُرَیْشٍ فَقَالَ: أَمَّا بَنُو مَخْزُومٍ فَرَیْحَانَةُ قُرَیْشٍ نُحِبُّ حَدِیثَ رِجَالِهِمْ وَ النِّکَاحَ فِی نِسَائِهِمْ وَ أَمَّا بَنُو عَبْدِ شَمْسٍ فَأَبْعَدُهَا رَأْیاً وَ أَمْنَعُهَا لِمَا وَرَاءَ ظُهُورِهَا وَ أَمَّا نَحْنُ فَأَبْذَلُ لِمَا فِی أَیْدِینَا وَ أَسْمَحُ عِنْدَ الْمَوْتِ بِنُفُوسِنَا وَ هُمْ أَکْثَرُ وَ أَمْکَرُ وَ أَنْکَرُ وَ نَحْنُ أَفْصَحُ وَ أَنْصَحُ وَ أَصْبَحُ.

از امیرالمومنین (علیه السلام) درباره (چند قبیله منشعب از) قبیله قریش سؤال شد. در جواب فرمودند: اما بنى مخزوم گل خوشبوى قریشند، گفتار مردانشان، و ازدواج با زنانشان را دوست داریم. اما فرزندان عبد شمس (که بنى امیه از همینها هستند) دوراندیش تر، و موقع حوادث نیرومندترند. و اما ما بنى هاشم از آنچه در دست داریم بخشنده تر، و به وقت بذل جان سخاوتمندتریم. فرزندان عبد شمس در عدد بیشتر و مکارتر و بد کردارترند، و ما فصیح تر و خیر خواه تر و خوشروتریم.

شرح حکمت:
جمله «أَبْعَدُهَا رَأْیاً» و «أَمْنَعُهَا لِمَا وَرَاءَ ظُهُورِهَا» دو تفسیر دارد:
۱-به شکل مدح که بیانگر افکار عمیق و دورنگری است و نسبت به آنچه در اختیار دارند شجاعانه دفاع می کنند.
۲- به شکل دو وصف مذموم که جمله «أَبْعَدُهَا رَأْیاً» یعنی دورترین قبایل قریش از حقند و «أَمْنَعُهَا لِمَا وَرَاءَ ظُهُورِهَا» به معنای بخیل ترین افراد نسبت به آنچه در اختیار دارند، است.
با توجه به شواهد تاریخی تفسیر دوم برای فرزندان عبد شمس که دارای افرادی چون ابوسفیان و معاویه و... است،مناسب تر است.
در ادامه حکمت امام به بیان خصوصیات بنی هاشم‌می پردازد که عبارتند از:
۱-فصاحت: نمونه بارز پیامبر،نهج البلاغه امام علی،دعای عرفه امام حسین،صحیفه سجادیه امام سجاد و...
۲- خیرخواهی درباره اسلام: همچون داستان کربلا که تا پای جان برای دفاع از اسلام ایستادگی کردند
۳- زیبایی صورت
۴- بذل و بخشش: دادن انگشتر گران قیمت در رکوع نماز توسط امام علی،بخشیدن پیراهن شب عروسی حضرت فاطمه توسط ایشان به فقیر، تقسیم اموال امام حسن بین فقرا و...
در این حکمت امام قبیله ای را زیر سوال نبرده زیرا حکم‌های عام ناظر به عموم نیست بلکه ناظر به غالب افراد است.مثلا جوانان سرکش هستند،منظور همه جوانان نیستند بلکه غالب اینگونه اند ودیگر اینکه بیان صفات مخفی اشکال دارد نه صفات آشکار. و درآخر این حکمت به برتری ارزش های اخلاقی نسبت به کثرت افراد می پردازد.

Channel: @Ramzehayat
Instagram: @Ramzehayat