رمز حیات

حکمت 181 نهج البلاغه: ارزش دوراندیشى و پرهیز از کوتاهى
(اخلاقى)

وَ قَالَ (علیه السلام): ثَمَرَةُ التَّفْرِیطِ النَّدَامَةُ وَ ثَمَرَةُ الْحَزْمِ السَّلَامَةُ.
و درود خدا بر او، فرمود: حاصل کوتاهى، پشیمانى؛ و حاصل دوراندیشى، سلامت است.

شرح حکمت:
«تفریط» در این کلام به معناى ترک دوراندیشى و تدبیر در امور و انحراف از حق است. بسیار مى شود که انسان به امورى به دیده حقارت مى نگرد و سرانجام ضربه سنگینى از ناحیه آن مى خورد. در تاریخ دیده ایم که گاه دشمنانى که به نظر کوچک مى آمدند حکومتى را زایل کردند. منظور از سلامت در عبارت بالا تنها سلامت دین نیست، بلکه سلامت دنیا، جسم، خانواده، کسب و کار و سلامت جامعه را نیز شامل می شود.
در این باره قرآن مجید می فرماید: «و از بهترین دستورهایى که از سوى پروردگارتان بر شما نازل شده پیروى کنید پیش از آن که عذاب الهى ناگهان به سراغ شما درآید در حالى که از آن آگاه نیستند. (این دستورها براى آن است که) مبادا کسى روز قیامت بگوید: افسوس بر من از کوتاهى هایى که در اطاعت فرمان خدا کردم واز مسخره کنندگان (آیات او) بودم. (55 و 56 زمر)»
امام هادى(علیه السلام) مى فرمایند: «افسوس هاى ناشى از تفریط را به یاد آور تا به دوراندیشى اهمیت دهى.»
امام على بن ابى طالب(علیه السلام) می فرمایند: «تدبیر پیش از عمل تو را از پشیمانى (بعد از عمل) ایمن مى سازد.» در حدیث دیگرى حضرت می فرمایند: «کسى که دوراندیش باشد و پایان کار را ببیند از گرفتارى ها و مصائب سالم خواهد ماند». نیز می فرمایند: «حزم همان عاقبت نگرى و مشورت با صاحبان فکر و اندیشه است».