رمز حیات

حکمت 216 نهج البلاغه: طغیانگری در پی توانگری
(اخلاقى، سیاسى)

وَ قَالَ (علیه السلام) : مَنْ نَالَ اسْتَطَالَ.
و درود خدا بر او، فرمود: کسى که به نوایى رسد طغیان مى کند.

شرح حکمت:
در حکمت های گذشته همچون 150 و 160 نیز کراراً به این حقیقت با تعبیرات دیگرى اشاره شده است; «اگر غنى و بى نیاز شود مغرور و مفتون مى گردد» یا «کسى که دستش به حکومتى رسد استبداد پیشه مى کند.» و مى توان گفت: کلام مورد بحث جامعیت بیشترى دارد، زیرا کلمات گذشته یا در مورد غنى و ثروت بود و یا مقام; اما گفتار حکیمانه مورد بحث، رسیدن به هر نوع توانایى مالى و مقامى و علمى را شامل مى شود.
قرآن مجید مى فرماید: «چنین نیست، به یقین انسان طغیان مى کند از این که خود را بى نیاز ببیند. (6 و 7علق)»
داستانی ذیل آیه 75 سوره «توبه» آمده است که مرد فقیری بود و با اصرار زیاد از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) خواست در حق او دعا کند تا ثروتمند شود و پیغمبر(صلى الله علیه وآله) خواسته او را رد مى کرد. پس از اصرار زیاد دعایى در حقش فرموده و صاحب ثروت عظیمى شد و راه طغیان را پیش گرفت، نه تنها از پرداختن زکات سر باز زد، بلکه حکم زکات را ظالمانه پنداشت و آن را شبیه جزیه یهود و نصارى قلمداد کرد و بر سرش آمد آنچه آمد.
امام کاظم(علیه السلام) مى فرمایند: «کسى که در دامان فقر متولد شده غنا و بى نیازى او را به طغیان وا مى دارد.»
امام صادق(علیه السلام) به یکى از یارانش فرمود: «دست خود را تا مرفق در دهان اژدها کنى براى تو بهتر از آن است که حاجت از کسى بطلبى که چیزى نداشته و سپس به نوایى رسیده است.»