رمز حیات

حکمت 220: نکوهش قضاوت با ظن و گمان
(اخلاقى، قضایى)

وَ قَالَ (علیه السلام) : لَیْسَ مِنَ الْعَدْلِ الْقَضَاءُ عَلَى الثِّقَةِ بِالظَّنِّ.
و درود خدا بر او، فرمود: داورى در حق افراد مورد اطمینان، با تکیه بر گمان، رسم عدالت نیست.

شرح حکمت:
قرآن مجید مى فرماید: «اى کسانى که ایمان آورده اید از بسیارى از گمان ها بپرهیزید، چرا که بعضى از گمان ها گناه است. (12 حجرات)»
در حکمت 360 امام (علیه السلام) مى فرماید: «هر سخنى که از دهان کسى خارج شد تا احتمال صحت در آن مى دهى حمل بر فساد مکن». دلیل آن هم روشن است، زیرا سوء ظن پایه هاى اعتمادِ عمومى را که سرچشمه همکارى است متزلزل مى سازد. حال اگر آن شخصى که انسان به او سوء ظن پیدا مى کند کسى باشد که سوابق حسنه او بر ما روشن است؛ به یقین قضاوت درباره چنین شخصى با ظن و گمانِ بدون دلیل، عادلانه نیست.
امام علی (علیه السلام) می فرمایند: «سوء ظن به نیکوکار بدترین گناه و زشت ترین ستم هاست.» در حدیث دیگرى مى فرمایند: «سوء ظن به کسى که خیانت نمى کند نشانه پستى و لئامت است.» باز در روایتی مى فرمایند: «بدترین مردم کسى است که به سبب سوء ظنى که دارد به هیچ کس اعتماد نمى کند و (نیز) هیچ کس به سبب سوء فعلش به او اعتماد ندارد.»