حکمت 248: تقویت خوشبینى ها
(اخلاق اجتماعى)
وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ ظَنَّ بِکَ خَیْراً فَصَدِّقْ ظَنَّهُ.
و درود خدا بر او، فرمود: کسى که به تو گمان خوبى دارد گمانش را (با عمل) تصدیق کن.
شرح حکمت:
اشاره به این دارد که اگر کسى مثلا تو را اهل خیر و بذل و بخشش وسخاوت مىداند و از تو چیزى مىخواهد به او کمک کن تا گمان او را تصدیق کرده باشى وبزرگوارى تو تثبیت شود. اینگونه رفتار دو مزیّت دارد؛ هم خوشبینى و حسن ظن مردم را تثبیت مىکند و هم به نوعى توفیق اجبارى است که براى نیکوکاران حاصل مىشود.
امام امیرمؤمنان علیه السلام می فرماید: «حسن ظن از بهترین خویها و برتــرین بهره هــاست.» در حدیث دیگرى در برحذر داشتن سوءظن می فرمایند: «هرگز نسبت به سخنى که از برادر مسلمانت صادر شده گمان بد مبر در حالى که محمل (احتمال) صحیح نیکویى براى آن دارى.» همان حضرت مىفرماید: «شخص بدگمان از همه مىترسد.» درحدیث دیگرى ازآن حضرت آمده است: «کسى که به مردم، بدگمان است معتقد به خیانت کردن به کسى مىشود که به او خیانت نکرده است.»
قرآن مجید می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید! از بسیاری از گمانها بپرهیزید، چرا که بعضی از گمانها گناه است. (12 حجرات)»