شأن نزول آیه 86 سوره هود
بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ وَمَآ أَنَاْ عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ
- ترجمه:
(مال و سرمایهى حلالى که) خداوند (براى شما) باقى گذارده (از مال و ثروتى که در اثر کم فروشى بدست مىآورید) برایتان بهتر است اگر ایمان داشته باشید، و من نگهبان شما (بر حفظ ایمانتان و پذیرش این راه) نیستم.
- تفسیر:
«بقیّت اللَّه» در این آیه به معناى درآمد و سودى است که از یک سرمایهى حلال و خداپسندانه براى انسان باقى مىماند و صد در صد حلال است.
امّا در روایات به هر وجود مبارکى که به ارادهى خداوند براى بشریّت باقى مىماند، «بقیة اللَّه» گفته مىشود. از جمله به سربازان مؤمنى که پیروزمندانه از جبههى جنگ برمىگردند، زیرا به ارادهى الهى باقى ماندهاند.
به امام عصر (عجّلاللَّهتعالىفرجهالشریف) نیز «بقیة اللَّه» مىگویند، چون آن وجود شریف به خواست خداوند براى هدایت مردم ذخیره و باقى نگهداشته شده است.
در روایات مىخوانیم که یکى از نامها و اسامى مبارک آن حضرت «بقیة اللَّه» است و ما بر او به این نام سلام مىکنیم: «السلام علیک یا بقیة اللَّه فى ارضه». وقتى آن حضرت در مکّه ظهور فرمایند، این آیه را تلاوت کرده و مىفرمایند: من آن «بقیّة اللَّه» هستم. البتّه به سایر معصومینعلیهم السلام نیز لقب «بقیةاللَّه» داده شده است.
- به طور خلاصه میتوان گفت:
در قرآن کریم آیات بسیاری داریم که موضوع اولیه آیه در زمان انبیای گذشته بوده است اما مصداقی از آن نیز در زمان دیگر نیز محقق میشود. آیه مورد بحث نیز همینطور است، بقیةالله بهمعنی کسی یا چیزی است که خداوند برای مردم باقی گذاشته است و معنای عام دارد لذا یکی از مهمترین آنها کسی است که خواهد آمد و جامعه را پر از عدل و داد مینماید.
در نیز در حدیثی از امام باقر داریم که می فرمایند: زمانی که حضرت ظهور میکند به خانة کعبه تکیه میدهد و در خدمتش سیصد و سیزده نفر (یاران به تعداد لشکریان بدر) حضور پیدا میکنند. اول سخن حضرت آیه شریفه است: «بَقِیةُاللهِ خیرٌلکُم اِنْ کُنتُم مُؤمنین». (اِعلام الوری، ص ٤٣٣)