رمز حیات

حدیث شماره 4 باب به کار بستن علم کتاب فضل علم اصول کافی

مردى خدمت امام سجاد علیه السلام آمد و از او مسائلى پرسید و آن حضرت جواب دادند، سپس بازگشت تا همچنان بپرسد، حضرت فرمود: در انجیل نوشته است که: «تا بدانچه دانسته اید، عمل نکرده اید؛ از آنچه نمیدانید نپرسید، همانا علمى که به آن عمل نشود جز کفر (ناسپاسى) داننده و دورى او را از خدا نیفزاید.»

حدیث شماره 3 باب به کار بستن علم کتاب فضل علم اصول کافی

امام صادق علیه السّلام فرمود:به یقین چون عالم به علم خود عمل نکند اندرز او از دلها بلغزد و فروریزد و بر دل ننشیند و بى‌اثر باشد چنانکه قطره باران از روى سنگ صاف فروریزد و در آن فرونرود.

حدیث شماره 2 باب به کار بستن علم کتاب فضل علم اصول کافی

امام صادق علیه السلام فرمود: علم با عمل همدوش است (نجات و رستگارى انسان به هر دو مربوط است) هر که بداند باید عمل کند و هر که عمل کند باید بداند، علم عمل را صدا زند اگر پاسخش گوید بماند و گرنه کوچ کند. (مثلاً کسى که مى داند اطاعت خدا خوب است و لازم، گویا همان دانستن او را به زبان حال صدا مى زند و مى گوید تو که مى دانى اطاعت خدا خوب است اطاعت کن، اگر فرمان برد علمش ثابت و بر جا ماند و گرنه با شک و شبهه و فراموشى از میان برود.)

حدیث شماره 1 باب به کار بستن علم کتاب فضل علم اصول کافی

سلیم گوید شنیدم امیرالمؤمنین را که از رسول خدا (صلّى الله علیه و آله) خبر می داد که آن حضرت در سخنش می فرمود: «مردم دانشمند دو گروهند: دانشمندى که علم خود را بکار بسته و این فرد، رستگار است و دانشمندى که علمش را کنار گذاشته و این فرد، هلاک شده است. همانا دوزخیان از بوى گند عالم بى‌عمل در آزار و اذیتند و میان دوزخیان ندامت و حسرت آن کس سخت‌تر است که در دنیا بنده‌اى را بسوى خدا خوانده و او پذیرفته و اطاعت خدا کرده و خدا او را به بهشت برده، ولی خود دعوت‌کننده را به سبب عمل نکردن و پیروى هوس و درازى آرزویش به جهنم برده است، پیروى هوس از حق جلوگیری می کند و درازى آرزو، آخرت را از یاد برد.»

حدیث شماره 3 باب کسی که ندانسته عمل کند کتاب فضل علم اصول کافی

رسول خدا (صلّى الله علیه و آله و سلم) فرمود: کسى که ندانسته عملى انجام دهد خراب کردنش از درست کردنش بیشتر است.

حدیث شماره 2 باب کسی که ندانسته عمل کند کتاب فضل علم اصول کافی

امام صادق علیه السّلام فرمودند: خداوند عملی را جز با معرفت و شناخت نپذیرد و شناختى بدست نمى‌آید جز با عمل، پس هرکس معرفت دارد، همان معرفت او را به عمل راهنمائى مى‌کند و هرکس عملى ندارد معرفتى هم ندارد همانا به راستى اجزاء ایمان از یکدیگر به‌وجود مى‌آیند و با هم در ارتباطند.

شرح:

بعد از این در کتاب ایمان و کفر ان شاءالله بیان مى شود که ایمان سه جزء دارد: 1- اعتقاد قلبى 2- اقرار زبانى 3- عمل جوارحى. و این سه جزء ایمان در یکدیگر تأثیر و تأثر دارد چنانچه در این حدیث شریف تأثیر و تأثر اولى را با سومى بیان مى کند بدین نحو تا کسى درجه اول اعتقاد را که قول لا اله الا الله است نداشته باشد عملى به عنوان تقرب و رضاى خداى از او پذیرفته نیست زیرا او کافر است و هنوز در زمره مسلمین در نیامده است و از آنطرف بجا آوردن اعمال عبادى واجب و مستحب با معرفت اندک سبب مى شود که نور معرفت و خدا شناسیش تابنده تر گردد و به درجه بالاترى از معرفت ترقى کند.

حدیث شماره 1 باب کسی که ندانسته عمل کند کتاب فضل علم اصول کافی

امام صادق علیه السلام می فرمایند: هرکسى که بدون بصیرت و آگاهى عمل کند مانند کسى است که به بیراهه مى‌رود و هرچه شتاب کند از هدف دورتر مى‌شود.

حدیث شماره ۹ باب نهی از ندانسته گویی کتاب فضل علم اصول کافی

ابن شبرمه گوید حدیثى از امام صادق علیه السلام شنیده‌ام که هر گاه یادم مى‌آید نزدیکست دلم شکافته شود که می فرمایند: پدرم از جدم از رسول خدا (صلّى الله علیه و آله و سلم) نقل کردند که فرمود: هر که (در فهم احکام خدا) قیاس به کار بندد خودش سخت هلاک شده و مردم را هلاک کرده است و کسى که ندانسته فتوى دهد و ناسخ را از منسوخ و محکم را از متشابه تشخیص ندهد سخت هلاک شده و هلاک کرده است.

شرح:
در فهم احکام باید براساس قواعد اصولى و علمى آنها را درک کرد نه آنکه مانند اهل سنت با تکیه بر قیاس و مقایسه کردن احکام با یکدیگر فتوى داد و خود را از مشکلات علمى آسوده‌خاطر ساخت.

حدیث شماره 8 باب نهی از ندانسته گویی کتاب فضل علم اصول کافی

امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند متعال بندگان خود را به دو آیه از قرآن، مختص گردانده؛ اینکه تا ندانند چیزی نگویند و تا آنجا که می دانند، پرسنده را رد نکنند. خداوند می فرماید: « مگر از آنها در کتاب آسمانی تعهد نگرفتیم که جز حق بر خدا نگویند. (169 اعراف)» و فرموده است: «چیزی را که به دانش آن نرسیده اند و از تفسیر آن خبر ندارند، تکذیب کردند. (39 یونس)»

حدیث شماره ۷ باب نهی از ندانسته گویی کتاب فضل علم اصول کافی

زرارة گوید از امام باقر علیه السلام پرسیدم: حق خدا بر بندگان چیست‌؟ فرمود آنچه می دانند بگویند و از آنچه نمی دانند باز ایستند.

حدیث شماره ۶  باب نهی از ندانسته گویی کتاب فضل علم اصول کافی

امام صادق علیه السّلام فرموند: هرگاه یکى از شما از آنچه که نمى‌داند بپرسند و او بگوید نمى ‌دانم و نگوید: خدا داناتر است تا در دل دوست خود شک اندازد و سبب نگرانى او شود و اگر کسى که از او سؤال مى‌شود بگوید نمى‌دانم، سوال‌کننده او را متهم نمى‌کند.

حدیث شماره 5 باب نهی از ندانسته گویی کتاب فضل علم اصول کافی

امام صادق علیه السلام فرمودند: برای عالم رواست که چون از او سوالی شود که نداند گوید: خدا داناتر است ولی برای غیرعالم شایسته نیست که چنین گوید (بلکه او باید صریحا بگوید نمی دانم.)

حدیث شماره 4 باب نهی از ندانسته گویی کتاب فضل علم اصول کافی

امام باقر علیه السّلام فرموند: آنچه علم دارید بگویید و آنجا که علم ندارید، بگویید: خدا داناتر است؛ چرا که انسان گاه آیه ‏اى را بر معنایى حمل مى ‏کند و آن را از مقصود حقیقى خود، به اندازه زمین تا آسمان دور مى ‏نماید.
برخی نیز این روایت راچنین معنا نموده اند:
آنچه می‌دانید بگویید و درباره‌ی آنچه نمی‌دانید، بگویید خدا داناست؛ زیرا گاه فردی که آیه‌ای استخراج می‌کند [و برداشتی از یک آیه می‌کند تا مطلوب خود را اثبات کند بر اثر برداشت نادرست]، چنان سقوط می‌کند که گویا از فاصله‌ای دورتر از فاصله‌ی آسمان و زمین افتاده است.

حدیث شماره 3 باب نهی از ندانسته گویی کتاب فضل علم اصول کافی

امام باقر علیه السّلام فرمود:هرکس ندانسته و هدایت نشده فتوى دهد فرشتگان رحمت و عذاب،او را لعن مى‌کنند و گناه هرکس که به فتواى او عمل کند،دامنگیرش خواهد شد.

حدیث شماره 2 باب نهی از ندانسته گویی کتاب فضل علم اصول کافی

ابن حجاج گوید حضرت صادق به من فرمود: از دو صفت بپرهیز که هر کس هلاک شد از آن جهت بود: بپرهیز از اینکه طبق رأى و نظر خویش به مردم فتوى دهى یا به آنچه نمیدانى عقیده دینى پیدا کنى.

حدیث شماره ۱ باب نهی از ندانسته گویی کتاب فضل علم اصول کافی

مفضل گوید امام صادق علیه السلام به من فرمود: تو را باز مى دارم از دو صفت که هلاک مردان در آن است، باز مى دارمت از اینکه با روش باطلى دیندارى کنى و ندانسته به مردم فتوى دهى.

حدیث شماره ۴ باب بذل علم کتاب فضل علم اصول کافی

امام صادق علیه السلام فرمود: عیسى علیه السلام میان بنى اسرائیل ایستاد و گفت: اى بنى اسرائیل حکمت را به نادانان نگوئید که به ایشان ستم کرده باشید و از اهل حکمت آن را بازندارید که به آنها ستم کرده باشید. (مقصود از حکمت حقایق و دقایق دین است که هر مغزى تحمل درک آن ندارد.)

حدیث شماره ۳ باب بذل علم کتاب فضل علم اصول کافی

امام باقر علیه السّلام فرمود:زکات دانش، آموختن آن به مردم است.

شرح:

از آنجا که از علم تعبیر به نور شده و معصومین فرموده‌اند:«علم نورى است که خداوند به هرکس که لایق بداند در قلب و دلش نور علم قرار مى‌دهد» از این‌رو اسلام براى مقام معلم که گسترش‌دهنده علم‌اند جایگاه ویژه‌اى قرار داده و قرآن مدال پرافتخار آموزگارى را براى نخستین بار به پیامبر مى‌دهد و مى‌فرماید: «خداوند بر بندگان مؤمن خود منت گذاشت،زیرا پیامبرى از جنس خودشان برانگیخت تا آیات الهى را بر آنها بخواند و قرآن و حکمت را به آنها بیاموزد. (۱۶۴ آل عمران)» از این‌رو مى‌دانیم که همه مسلمانان وظیفه‌ مندند که بیسوادان را باسواد نموده و ناآگاهان را به مسائل زندگى آگاه سازند.

حدیث شماره ۲ باب بذل علم کتاب فضل علم اصول کافی

امام صادق در باره این آیه «با بی اعتنائی از مردم روی مگردان (۱۹ لقمان)» می فرمایند: باید همه مردم از نظر علم پیشت مساوى باشند (و از نظر آموختن بین دانش‌آموزانت فرق نگذارى.)

حدیث شماره ۱ باب بذل علم کتاب فضل علم اصول کافی

امام صادق علیه السّلام فرمود:در کتاب على علیه السّلام است که خدا از نادانها براى کسب دانش پیمان نمى‌گیرد تا از دانشمندان پیمان بگیرد که به نادانها دانش بیاموزند زیرا دانش مقدم بر جهل است.