رمز حیات

حکمت 332 نهج البلاغه: اهمیت وجود حاکم و حکومت
(سیاسى)

وَ قَالَ (علیه السلام): السُّلْطَانُ وَزَعَةُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ.
و درود خدا بر او، فرمود: سلطان (عادل)، پاسدار الهى در روی زمین است.

شرح حکمت:
اشاره به اینکه وجود قوانین و دستورات الهى به تنهایى براى جلوگیرى از نافرمانى ها و گناهان و ظلم ظالمان و تجاوز متجاوزان کافى نیست، بلکه نیروى بازدارنده اى لازم است که افراد متخلف را از کار خود بازدارد و آن قدرت حاکم عادل است. در روایتی امام علی علیه السلام می فرمایند: «مردم باید امیر و سرپرستى داشته باشند خواه خوب باشد یا بد (زیرا اگر دسترسى به حاکم نیکوکار و عادل نباشد؛ وجود امیر فاجر از نبودن او و حاکمیت هرج و مرج بهتر است.) امیرى که در حکومتش، مؤمن به کار خویش بپردازد و کافر از مواهب مادى بهره مند شود.» البته معمول است که حتى حکومت هاى فاسد براى ادامه حکومت خویش ناچارند تا آنجا که مى شود امنیت را براى مردم فراهم کنند و تا حدى در رفاه مادى مردم بکوشند و از دیگر ظالمان جلوگیرى کنند، بنابراین وجودشان از عدمشان بهتر است.
منظور از سلطان در اینجا سلطان عادل است، زیرا امام علیه السلام تعبیر به (پاسدار الهى) کرده و انتساب او به خدا با ظالم و بیدادگر بودنش تناسبى ندارد. این احتمال نزدیکتر به نظر مى رسد. ازاین رو در حدیثى از رسول خدا صلی الله علیه و آله مى خوانیم: «سلطان سایه خداوند در زمین است.» در حدیث دیگرى از همان حضرت آمده است: «سلطان عادل و متواضع سایه خدا و نیزه (قدرت) او در زمین است.»
امام على علیه السلام نامه اى به لشکریان خود نوشت و در آن از آنچه به نفع یا زیان آنهاست خبر داد و فرمود: «اما بعد (از حمد و ثناى الهى) خدا همه شما را در حق، یکسان قرار داده است. سیاه و سرخ (و سفید) شما (همه در حقوق فردى و اجتماعى یکسانند) شما را نسبت به والى و والى را نسبت به شما به منزله فرزند و پدر و پدر و فرزند قرار داد. حق شما بر والى این است که درباره همگى انصاف دهد و تبعیض قائل نشود و در حفظ بیت المال شما بکوشد. هنگامى که با شما چنین کند بر همه شما واجب است او را اطاعت کنید در آنچه موافق حق است و یارى نمایید و از حکومت الهى دفاع کنید، زیرا شما پاسداران الهى در زمین هستید، بنابراین یاور او باشید و به دین او یارى کنید و در زمین پس از اصلاح آن فساد نکنید که خدا مفسدان را دوست ندارد.»