رمز حیات

حکمت 343 نهج البلاغه: انسان در گروه اعمال خویش است
(سیاسى، علمى)

وَ قَالَ (علیه السلام): الْأَقَاوِیلُ مَحْفُوظَةٌ وَ السَّرَائِرُ مَبْلُوَّةٌ وَ کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهِینَةٌ وَ النَّاسُ مَنْقُوصُونَ مَدْخُولُونَ إِلَّا مَنْ عَصَمَ اللَّهُ سَائِلُهُمْ مُتَعَنِّتٌ وَ مُجِیبُهُمْ مُتَکَلِّفٌ یَکَادُ أَفْضَلُهُمْ رَأْیاً یَرُدُّهُ عَنْ فَضْلِ رَأْیِهِ الرِّضَى وَ السُّخْطُ وَ یَکَادُ أَصْلَبُهُمْ عُوداً تَنْکَؤُهُ اللَّحْظَةُ وَ تَسْتَحِیلُهُ الْکَلِمَةُ الْوَاحِدَةُ.

(و درود خدا بر او،) فرمود: گفتارها نگهدارى مى شود، و نهان ها آشکار، و هر کسى در گرو اعمال خویش است، و مردم گرفتار کمبودها و آفت هایند جز آن را که خدا نگهدارد، در خواست (سوال) کنندگانشان مردم آزار، و پاسخگویان به زحمت و رنج دچارند، و آن کس که در اندیشه از همه برتر است با اندک خشنودى یا خشمى از رأى خود باز مى گردد. و آن کس که از همه استوارتر است از نیم نگاهى ناراحت شود یا کلمه اى او را دگرگون سازد.

شرح حکمت:
امام علیه السلام در این گفتار حکیمانه درباره چند خطر که در انتظار انسان هاست هشدار مى دهد
منظور از "پاسخگویان به زحمت و رنج دچارند" اشاره به اینکه عالِم آنها درپى پاسخگویى صحیح نیستند و یا نمی دانند.
یکى از موانع معرفت، حُبّ و بُغض هاى افراطى است که سبب مى شود انسان نظر صحیح خود را رها سازد و به چیزى که دوست دارد روى آورد، هرچند باطل باشد، و از چیزى که از آن نفرت دارد منصرف شود، گرچه حق باشد. و تا انسان از این صفات رذیله تهى نشود چهره حقیقت را آن چنان که هست نمى تواند مشاهده کند.
انسان ممکن است کوه علم و دانش و داراى عقل قوى و در برابر مشکلات نیرومند باشد؛ اما هرگاه تابع هوا و هوس گردد یک نگاه هوس آلود ممکن است زندگى او را دگرگون سازد و یک جمله فریبنده او را از راه به دَربَرَد.
از مجموع آنچه امام علیه السلام در این گفتار بیان فرمود به خوبى استفاده مى شود که همه افراد اعم از مؤمنان عادى و مؤمنان والامقام، همه باید مراقب خویش باشند، چراکه خطرهایى از ناحیه زبان و نیت هاى باطن، همه را تهدید مى کند و گاه ممکن است صحنه هاى هوس آلود، هدایا و سخنان تملق آمیز، انسان را بلغزاند و آثار اعمال او را از میان ببرد.