رمز حیات

حکمت 356 نهج البلاغه: قدرت خداوند در روزى رسانى
(اعتقادى)

وَ قِیلَ لَهُ ( علیه السلام) لَوْ سُدَّ عَلَى رَجُلٍ بَابُ بَیْتِهِ وَ تُرِکَ فِیهِ مِنْ أَیْنَ کَانَ یَأْتِیهِ رِزْقُهُ ؟ فَقَالَ (علیه السلام): مِنْ حَیْثُ یَأْتِیهِ أَجَلُهُ.
از امام علیه السلام پرسیدند: اگر درِ خانه کسى را به روى او ببندند و در همان جا محبوس گردد از کجا روزى اش مى رسد؟ امام علیه السلام در پاسخ فرمود: از همان جا که اجل به سراغ او مى آید!

شرح حکمت:
خداوند در قرآن مجید می فرماید: «هیچ جنبنده اى در زمین نیست مگر اینکه روزى او بر خداست! او قرارگاه و محل نقل و انتقالش را مى داند. (6 هود)»
پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و سلم مى فرمایند: «ای ابوذر اگر انسان از رزق و روزى اش بگریزد همانگونه که از مرگ گریزان است روزى به سراغش مى آید همانگونه که (روزى) مرگ به سراغ او خواهد آمد.»
در اینجا سوالى است و آن اینکه بسیار دیده شده افرادى را در زندان یا خانه یا غارى محبوس کرده اند و از گرسنگى مرده اند، بنابراین چگونه پاسخ امام علیه السلام در اینجا قابل قبول است؟ این سخن امام مربوط به جایى است که اراده و مشیت الهیه تعلق گرفته باشد کسى زنده بماند و در این حال خداوند از طرق ممکن اسباب ادامه حیات او را فراهم مى کند؛ مثلاً خدا مى خواست اصحاب کهف سیصد و نه سال در خواب باشند و زنده بمانند و قطعا در این مدّت نیاز به تغذیه داشته اند؛ ولى امدادهاى الهى به نحوى آنها را تغذیه مى کرد و زنده نگاه مى داشت. یا بسیار شنیده ایم که در زلزله هاى خطرناک افرادى را بعد از یک هفته یا بیشتر و حتى بچه هاى کوچکى را زنده از زیر آوار درآورده اند. در حالى که طبق موازین عادى نه هواى کافى براى زنده ماندن داشته اند و نه غذا.
رزق دوگونه است: رزق حتمى و رزق غیر حتمى. رزق حتمى روزى اى است که انسان بخواهد یا نخواهد به او مى رسد. جنین که در شکم مادر زنده است خداوند رزق حتمى به او مى دهد چه بخواهد و چه نخواهد و حتى اگر قادر به تلاش باشد تلاش او هیچ گونه تأثیرى ندارد. اما روزى غیر حتمى چیزى است که انسان باید براى به دست آوردن آن به کوشش برخیزد. اگر تلاش کند به آن مى رسد و اگر تنبلى کند به آن نخواهد رسد، از اینرو در روایتى مى خوانیم: کسى که در خانه اش بنشیند و کار نکند و بگوید: خدا روزى رسان است، دعایش مستجاب نمى شود و به او گفته مى شود: «آیا من به تو دستور ندادم برخیزى و براى به دست آوردن روزى تلاش کنى؟»