حکمت 357 نهج البلاغه: نگاه امام علی علیه السلام به مرگ
(اخلاق اجتماعى)
وَ عَزَّى قَوْماً عَنْ مَیِّتٍ مَاتَ لَهُمْ فَقَالَ ( علیه السلام): إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ لَیْسَ لَکُمْ بَدَأَ وَ لَا إِلَیْکُمُ انْتَهَى وَ قَدْ کَانَ صَاحِبُکُمْ هَذَا یُسَافِرُ فَعُدُّوهُ فِی بَعْضِ أَسْفَارِهِ فَإِنْ قَدِمَ عَلَیْکُمْ وَ إِلَّا قَدِمْتُمْ عَلَیْهِ.
و درود خدا بر او، فرمود: در تسلیت قومی که یکی از آنها مرده بود، فرمود: مرگ با شما آغاز نشده و به شما هم پایان نیابد. این یار شما در زمان حیاتش سفر می کرد، اکنون نیز پندارید که به سفر رفته است. اگر به نزد شما برگشت که برگشته، و اگر نه شما به نزد او خواهید رفت.
شرح حکمت:
در حدیثى از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مى خوانیم: «هیچ مسلمانى گرفتار مصیبتى نمى شود هر چند تازه باشد و او در برابر آن جمله (إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ) بگوید، مگر اینکه خداوند منزلت والایى براى او قرار مى دهد و به اندازه آنچه از دست او رفته به او پاداش مى بخشد.»
فرزندى از معاذ بن جبل از دنیا رفت. او بسیار ناراحت شد. این مطلب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رسید. حضرت نامه ای بدین مضمون برای وی نوشت: «بسم الله الرحمن الرحیم، از محمد رسول خدا به سوى معاذ بن جبل. سلام بر تو. حمد مى کنم خدایى را که معبودى جز او نیست. اما بعد. خداوند متعال اجر و پاداش عظیم و صبر به تو عنایت کند، و به ما و تو شکر را روزى فرماید. (بدان) جان ما وخانواده ما و اموال و اولاد ما از مواهب گواراى الهى است و عاریتهایى است که به نزد ما سپرده شده است. انسان مدت معینى از آن بهره مى گیرد و (خداوند) در وقت معینى آن را مى گیرد سپس بر ما واجب کرده شکر آن را به هنگامى که مى دهد و صبر را هنگامى که مبتلا مى سازد و مى گیرد ترک نکنیم. پسرت از مواهب گواراى الهى و عاریت هایى بود که خدا به تو داده بود. مدتى با او مسرور بودى سپس او را در برابر پاداش فراوان از تو گرفت. پاداش او همان درود ورحمت و هدایت الهى است اگر صبر و شکیبایى را پیشه کنى. مبادا دو مصیبت الهى را براى خود بپذیرى (مصیبت از دست دادن فرزند و مصیبت از بین رفتن پاداش الهى). درنتیجه اجر تو از بین برود و از آنچه از دست داده اى پشیمان شوى. اگر پاداش مصیبت خود را ببینى، مى بینى که این مصیبت در برابر ثوابى که خدا به تو داده کم و کوچک است. وعده الهى را قطعى بدان و بر مصیبتى که بر تو وارد شده تأسف مخور، والسّلام.»