رمز حیات

حکمت 382 نهج البلاغه: حدود سخن
(اخلاقى، تربیتى)

وَ قَالَ (علیه السلام): لَا تَقُلْ مَا لَا تَعْلَمُ بَلْ لَا تَقُلْ کُلَّ مَا تَعْلَمُ فَإِنَّ اللَّهَ فَرَضَ عَلَى جَوَارِحِکَ کُلِّهَا فَرَائِضَ یَحْتَجُّ بِهَا عَلَیْکَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.
و درود خدا بر او، فرمود: چیزى را که علم به آن ندارى مگو بلکه همه آنچه را که مى دانى نیز مگو، زیرا خداوند بر تمام اعضاى تو واجباتى قرار داده که روز قیامت از آن ها بازخواست خواهد کرد.

شرح حکمت:
خداوند در قرآن مى فرماید: «بگو: خداوند، تنها اعمال زشت را، چه آشکار باشد چه پنهان، حرام کرده است; و (همچنین) گناه و ستم به ناحق را; و این که چیزى را که خداوند دلیلى براى آن نازل نکرده، شریک او قرار دهید; و به خدا مطلبى نسبت دهید که نمى دانید. (33 اعراف)» نیز می فرماید:«از آنچه به آن آگاهى ندارى، پیروى مکن، چراکه گوش و چشم و دل، همه مسئول اند. (36 اسراء)»
در کتاب کافی در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) نقل مى کند که امام فرمود:«هنگامى که سؤالى از شخص عالمى شود در حالى که پاسخ آن را نمى داند باید بگوید: «الله اعلم» و کسى که عالم نیست حتى این جمله را هم نباید بگوید (زیرا او علمى ندارد که خدا را از خود اعلم بداند).»
فردی از امام باقر(علیه السلام) پرسید: خداوند چه حقى بر بندگان دارد؟ امام(علیه السلام) فرمود: «از آنچه مى دانند سخن بگویند و درباره آنچه نمى دانند توقف کنند.»
بیان آنچه که انسان مى داند گاه افشاى اسرار مؤمنین و گاه غیبت و عیب جویى دیگران است و گاه سبب اهانت و یا ایجاد اختلاف در میان مردم و یا اشاعه فحشا و یا سبب اضطراب افکار عمومى مى شود و یا افراد کم استعدادى را به گمراهى مى افکند که همه این ها از مصادیق گناه است. مسئولیت زبان از همه اعضا بیشتر است و گناهانى که با زبان انجام مى شود فزون تر و متنوع تر مى باشد.