رمز حیات

حکمت 402: ضرورت موقعیّت شناسى
(اخلاقى، تربیتى)

وَ قَالَ (علیه السلام): لِبَعْضِ مُخَاطِبِیهِ وَ قَدْ تَکَلَّمَ بِکَلِمَةٍ یُسْتَصْغَرُ مِثْلُهُ عَنْ قَوْلِ مِثْلِهَا لَقَدْ طِرْتَ شَکِیراً وَ هَدَرْتَ سَقْباً.
شخصى در حضور امام سخنى بزرگتر از شأن خود گفت، امام (علیه السلام) فرمود: پر در نیاورده پرواز کردى، و در خردسالى آواز بزرگان سر دادى.

شرح حکمت:
از مقدمه این کلام استفاده مى شود که شخصى در حضور امام(علیه السلام) سخنى بیش از حد و مقدار خود گفت (و به تعبیر رایج میان مردم: بزرگ تر از دهانش حرف زد) امام(علیه السلام) براى این که او را بر سر جایش بنشاند و او دیگر زیاد از حد خود سخن نگوید با تعبیر بسیار زیبا و ذکر دو مثال جالب اشتباه او را به او گوشزد کرد. نخست او را تشبیه به پرندگانى کرد که هنوز بال و پر آن ها قوى نشده سعى مى کنند مانند بزرگسالان پرواز کنند؛ برمى خیزند و بر زمین مى خورند. تشبیه دیگر این که شتربچه آن صداى مخصوص شتران را که عرب آن را «هدیر» مى گوید سر نمى دهد. امام(علیه السلام) مى فرماید: به شتر بچه اى مى مانى که مانند شتران بزرگسال هدیر سر مى دهى.
بنابراین کسانى که بلندپروازى مى کنند و بیش از حد خود سخن مى گویند کارشان نوعى بى ادبى محسوب مى شود و همگان بر آن ها خرده مى گیرند. ازاین رو از امام علی(علیه السلام) نقل شده که فرمودند: «خداوند رحمت کند کسى را که قدر خود را بشناسد و از حد خود تجاوز نکند.»
اشتباه نشود، ممکن است افراد کوچکى داراى استعدادهاى مهم و فوق العاده باشند و سخن هاى مهمى بگویند. این گونه افراد نه تنها نباید تحقیر شوند بلکه باید مورد تشویق قرار گیرند. سخن امام(علیه السلام) ناظر به کسانى است که ادعایى بیش از حد خود دارند و بیش از آنچه زیبنده آن هاست حرف مى زنند.