رمز حیات

حکمت 403: کارهای متفاوت و موفقیت کم
(علمى، اخلاقى)

وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ أَوْمَأَ إِلَى مُتَفَاوِتٍ خَذَلَتْهُ الْحِیَلُ.
و درود خدا بر او، فرمود: کسى که به کارهاى مختلف بپردازد، برنامه و تدبیرهایش به جایى نمى رسد.

شرح حکمت:
بعضى از شارحان نهج البلاغه این کلام نورانى را به معناى جمع دنیا و آخرت گرفته و گفته اند: کسانى که بخواهند هم دنیا و هم آخرت را به طور کامل به دست آورند ناکام مى مانند زیرا این دو با هم جمع نمى شوند. و بعضى آن را به معناى جمع میان حق و باطل تفسیر کرده اند؛ تدبیرهاى چنین کسى نیز به جایى نمى رسد. بعضى نیز آن را به معناى قبول کردن شغل هاى زیاد گرفته اند اما هیچ کدام را به طور صحیح نمى توانند انجام دهند. ولى این تفسیر با تعبیر «متفاوت» سازگار نیست زیرا متفاوت، مفهومش «ناهماهنگ» و یا «متضاد» است و این غیر از شغل هاى زیادى است که ممکن است ناهماهنگ نیز نباشد.
امام صادق(علیه السلام) به یکى از یاران خاصش فرمود: «به یقین کسى که یک هدف داشته باشد خداوند او را براى رسیدن به هدفش کمک مى کند اما آن کس که همّ او در وادى هاى مختلف است در هر وادى اى، هلاک شود خدا او را کمک نخواهد کرد.» البته براى این حدیث تفسیرهاى دیگرى هم شده است، که انسان باید مذهب حق را پیدا کند و برگزیند و در مسیر آن گام بردارد و از سیر در مذاهب باطل گوناگون بپرهیزد.
امیرمؤمنان على(علیه السلام) در نامه اش به مالک اشتر هنگامى که دستورات مربوط به فرماندهى لشکر را مى دهد مى فرماید: «دستور بده که فرماندهان لشکر از امکاناتى که در اختیار دارند به سپاهیان کمک کنند به اندازه اى که نفراتى که تحت تکفل آن ها هستند به خوبى اداره شوند به گونه اى که همّ آن ها همّ واحدى باشد و آن جهاد با دشمن است.» این دستور نیز نشان مى دهد که تمرکز بر برنامه ها و فعالیت در یک بخش سبب پیروزى و موفقیت است. این جمله از شیخ بهایى نیز معروف است که مى گوید: «بر تمام دانشمندانى که مثل من در علوم مختلفى کار کرده بودند غلبه کردم اما دانشمندى که تنها در یک علم فعالیت داشت بر من غلبه نمود.»