رمز حیات

حکمت 413 نهج البلاغه: صبر اختیاری و صبر اجباری
(اخلاقى، تربیتى)

وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ صَبَرَ صَبْرَ الْأَحْرَارِ وَ إِلَّا سَلَا سُلُوَّ الْأَغْمَارِ.
و درود خدا بر او، فرمود: در مصیبت ها یا چون آزادگان باید شکیبا بود، و یا چون ابلهان خود را به فراموشى زد.

شرح حکمت:
قرآن مجید مى فرماید: «قطعا همه شما را با چیزى از ترس، گرسنگى و کاهش در مال ها و جان ها و میوه ها آزمایش مى کنیم; و بشارت ده به استقامت کنندگان! آن ها که هرگاه مصیبتى به ایشان مى رسد، مى گویند: «ما از آن خداییم; و به سوى او بازمى گردیم». اینها، همان ها هستند که الطاف و رحمت خدا شامل حالشان شده; و آن ها هدایت یافتگان هستند! (155 – 157 بقره)»
بهترین راه براى کاستن و از بین بردن فشار مصیبت توجه به پاداش صابران و شخصیت آن ها در پیشگاه خداوند است و این زاییده ایمان و تقواست. انسان مؤمن و متقى مى داند هرچه از سوى دوست مى رسد نیکوست و اى بسا در مصائب، مصالحى باشد که بسیار مفید و مؤثر بوده و از اهمیت مصیبت، برتر و بالاتر است و یا جبران گناهى است که از انسان سرزده و سبب پاکى او مى شود و یا آزمونى است که اگر از عهده آن برآید مقام مقربان درگاه خدا را پیدا مى کند. این تفکر و اندیشه است که فشار مصیبت را مى کاهد و از بین مى برد. تعبیر به «احرار» در کلام امام(علیه السلام) نیز ناظر به همین معناست که آزادگان مى کوشند از طرق مختلف، آثار سوء حوادث ناگوار را از خود دور سازند و با صبر و شکیبایى به استقبال آینده روشنى بروند و تا آن جا که ممکن است حوادث ناگوار را جبران سازند ولى اغمار (جاهلان) یا زبان به ناشکرى مى گشایند و یا با سرگرمى هاى ناسالم خود را مشغول مى کنند.
پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى فرمایند: «صبر بهترین مرکب راهوار است و خداوند به بنده اى از بندگانش چیزى بهتر و گسترده تر از صبر عنایت نکرده است.»
امیرمؤمنان على(علیه السلام) مى فرمایند: «صبر در برابر مشکلات، برتر از عافیت در وسعت است.»