رمز حیات

حکمت 429 نهج البلاغه: بزرگترین حسرت
(اعتقادی)

وَ قَالَ (علیه السلام): إِنَّ أَعْظَمَ الْحَسَرَاتِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ حَسْرَةُ رَجُلٍ کَسَبَ مَالًا فِی غَیْرِ طَاعَةِ اللَّهِ فَوَرِثَهُ رَجُلٌ فَأَنْفَقَهُ فِی طَاعَةِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ فَدَخَلَ بِهِ الْجَنَّةَ وَ دَخَلَ الْأَوَّلُ بِهِ النَّارَ.
و درود خدا بر او، فرمود: بزرگترین حسرت ها در روز قیامت، حسرت کسی است که از راه نافرمانی خدا مالی را گرد آورده و دیگری آن را به ارث برده و در طاعت خدای سبحان انفاق نموده است، که او با این کار به بهشت می رود و فرد نخستین بدان سبب به آتش دوزخ در می آید.

شرح حکمت:
کسى از امام علی علیه السلام پرسید: چه کسى از همه حسرتش در قیامت بیشتر است؟ امام(علیه السلام) فرمود: «کسى که روز قیامت مال خود را در میزان عمل دیگرى ببیند، خداوند صاحب مال را به دوزخ بفرستد و وارثش را به بهشت». کسى پرسید: چگونه چنین چیزى ممکن است؟ امام(علیه السلام) فرمود: همان گونه که یکى از برادران دینى براى من نقل کرده که نزد کسى رفت که در حال احتضار بود به او گفت که این صد هزار درهمى که در این صندوق است چه وضعى دارد؟ گفت: هرگز نه زکات آن را پرداخته ام و نه با آن صله رحم کرده ام! گفت: پس براى چه آن را اندوخته اى؟ گفت: براى مالیات حکومت و تقاضاهاى قبیله و ترس از فقر بر عیال و دگرگونى زمان. آن برادر دینى گفت که هنوز از نزد او خارج نشده بودم که جان به جان آفرین تسلیم کرد. (و فرزندانش از آن مال براى کارهاى خیر و اداى حقوق بهره گرفتند)
همین معنا درباره امور معنوى مانند علم نیز جارى است که عالمى از علوم خود استفاده نکند و بیچاره شود ولى دیگران با فراگرفتن علم از او اهل نجات گردند. همان گونه که در حدیثى از امیرمؤمنان(علیه السلام) از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نقل شده است که فرمود: «شدیدترین پشیمانى دوزخیان و برترین حسرت آن ها براى کسى است که دیگرى را به سوى خداوند دعوت نمود و او اجابت کرد و پذیرفت و بدین سبب اطاعت خدا را مى کند و خداوند او را وارد بهشت مى سازد ولى دعوت کننده را به دوزخ مى فرستد به دلیل ترک علم خویش و پیروى از هواى نفس و آرزوهاى دور و دراز»