حکمت ۴۳۵ نهج البلاغه: ثمره شکر، دعا و توبه
(اخلاقى، اعتقادى)
وَ قَالَ (علیه السلام): مَا کَانَ اللَّهُ لِیَفْتَحَ عَلَى عَبْدٍ بَابَ الشُّکْرِ وَ یُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الزِّیَادَةِ وَ لَا لِیَفْتَحَ عَلَى عَبْدٍ بَابَ الدُّعَاءِ وَ یُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الْإِجَابَةِ وَ لَا لِیَفْتَحَ لِعَبْدٍ بَابَ التَّوْبَةِ وَ یُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الْمَغْفِرَةِ.
و درود خدا بر او، فرمود: چنین نیست که خداوند درِ شکر را به روى بنده اى بگشاید و درِ فزونى نعمت را به رویش ببندد، و چنین نیست که خداوند باب دعا را به روى کسى بگشاید و باب اجابت را به رویش ببندد، و نیز چنین نیست که خداوند در توبه را به روى کسى باز کند و در آمرزش را به رویش ببندد.
شرح حکمت:
بیان مشابهی از این حکمت در حکمت 135 نقل شده است. قرآن مجید می فرماید: «وَقَالَ رَبُّکُمْ ادْعُونِى أَسْتَجِبْ لَکُم (۶۰ غافر) » و نیز می فرماید: «هرگاه بندگان من درباره من از تو سؤال کنند (بگو:) من به آن ها نزدیکم و دعاى دعا کننده را هنگامى که مرا (از صمیم دل) بخواند اجابت مى کنم. (۱۸۶ بقره)» و در آیه شریفه 25 سوره شورى می فرماید: «او کسى است که توبه را از بندگانش مى پذیرد و بدى ها را مى بخشد، و آنچه را انجام مى دهید مى داند.»
در روایتی به این حکمت جمله چهارمى نیز اضافه شده است و آن اینکه «چنین نیست که خداوند باب توکل را به روى کسى بگشاید و براى خروج از مشکلاتش راهى براى او قرار ندهد زیرا خداوند مى فرماید: کسى که تقوا را پیشه کند خداوند راه خروج از مشکلات را براى او قرار مى دهد و از جایى که گمان نمى کند به او روزى مى دهد و کسى که بر خدا توکل کند خداوند براى او کافى است. ( ۲ و ۳ طلاق)»
امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: «در تورات نوشته شده است: کسى که به تو نعمت بخشیده شکر او را به جاى آور و کسى که از تو تشکر مى کند نعمت را بر او افزون کن زیرا هنگامى که شکر نعمت به جاى آورده شود نعمت زوال نمى پذیرد و هنگامى که کفران شود بقایى نخواهد داشت و شکر، سبب زیادىِ نعمت ها و امان از دگرگونى هاست» نیز آن حضرت مى فرماید: «بسیار دعا کن چراکه دعا کلید هر رحمت و سبب رسیدن به هر حاجت است و به آنچه نزد خداست جز با دعا نمى توان رسید (و دعا سرانجام به اجابت مى رسد) زیرا هر درى را بسیار بکوبند امید آن مى رود که باز شود» رسول خدا(صلى الله علیه وآله) می فرمایند: «هیچ کسى نزد خداوند محبوب تر از مرد و زن توبه کار نیست.»