رمز حیات

حکمت 439 نهج البلاغه: تعریف زهد و پارسایى
(اعتقادى، اخلاقى)

وَ قَالَ (علیه السلام): الزُّهْدُ کُلُّهُ بَیْنَ کَلِمَتَیْنِ مِنَ الْقُرْآنِ، قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ: «لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ» وَ مَنْ لَمْ یَأْسَ عَلَى الْمَاضِی وَ لَمْ یَفْرَحْ بِالْآتِی فَقَدْ أَخَذَ الزُّهْدَ بِطَرَفَیْهِ.
و درود خدا بر او، فرمود: زهد بین دو کلمه از قرآن است، که خداى سبحان فرمود: «تا بر آنچه از دست شما رفته حسرت نخورید، و به آنچه به شما رسیده شادمان مباشید (57 حدید)» کسى که بر گذشته افسوس نخورد، و به آینده شادمان نباشد، همه جوانب زهد را رعایت کرده است.

شرح حکمت:
مفهوم این گفتار آن نیست که انسان دست از تلاش براى تأمین معاش و پیشرفت جامعه اسلامى بردارد بلکه هدف، نفى وابستگى ها و اسارت هاى مادى است که سرچشمه انواع حسادت ها و جنگ و نزاع ها مى باشد. در صدر اسلام افرادى بودند که زهد را به معناى غلط آن تفسیر کرده و عملاً خود را به انزوا کشانده و تن به تنبلى و بى کارى داده بودند. هنگامى که پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) از وضع آن ها باخبر شد آن ها را سخت نکوهش کرد و کار آن ها را بیگانه از تعلیمات اسلام دانست. از این رو در روایات اسلامى زهد در نقطه مقابل حرص قرار داده شده است.
امیرمؤمنان على(علیه السلام) می فرمایند: «نشانه علاقه مندان به ثواب آخرت، زهد در زندگى زیبا و زودگذر دنیاست. بدانید زهد زاهدان در دنیا چیزى از قسمت الهى درباره آنها نمى کاهد هر چند راه زهد را پیش گیرند همان گونه که حرص حریصان به دنیاى زیباى زودگذر چیزى بر آنها نمى افزاید هر چند حرص داشته باشند پس مغبون کسى است که از بهره اش در آخرت محروم گردد.»