حکمت ۴۵۰ نهج البلاغه: شوخی و عقل
(اخلاق اجتماعی)
وَ قَالَ (علیه السلام): مَا مَزَحَ امْرُؤٌ مَزْحَةً إِلَّا مَجَّ مِنْ عَقْلِهِ مَجَّةً.
و درود خدا بر او، فرمود: هیچ کس شوخى بیجا نکند جز آن که مقدارى از عقل خویش را از دست بدهد.
شرح حکمت:
امام(علیه السلام) در این گفتار حکیمانه به کسانى که مزاح نامناسب مى کنند یا در مزاح افراط مى ورزند، هشدار مى دهد که مزاح مایه فروریختن قسمتى از عقل انسان است.
امام صادق(علیه السلام) مى فرمایند: «مِراء و جدال با افراد مکن که ابهت تو را از بین مى برد و مزاح (با افراد ناآگاه) مکن که آن ها را در برابر تو جسور مى سازد.»
در مدح مزاح پیغمبر اکرم(صلى الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: «من مزاح مى کنم ولى جز حق نمى گویم.»
امام صادق(علیه السلام) مى فرمایند: «مزاح کردن از حُسن خلق است و تو به وسیله آن، سرور در دل برادر مؤمنت وارد مى کنى و پیغمبر اکرم(صلى الله علیه و آله و سلم) گاهى با افراد شوخى مى کرد تا آن ها را شاد کند.»
پیغمبر اکرم(صلى الله علیه و آله و سلم) مى فرمایند: «اما آنچه در سفر نشانه شخصیت و جوانمردى است بخشیدن زاد و توشه به دیگران و حسن خلق و مزاح بدون آلودگى به معصیت است.»