رمز حیات

حدیث شماره ۳۵ کتاب عقل و جهل اصول کافی

امام صادق علیه السلام در حدیثى طولانى می فرمایند: آغاز و نخست هر چیز و نیرو و آبادانى آن، که هر سودى تنها به آن مربوط است، عقل است، که آن را خداوند زینت و نورى براى خلقش قرار داده است. با عقل، بندگان خالق خود را بشناسند و دانند که آنها مخلوقند و او مدبر، و ایشان تحت تدبیر اویند، و او پایدار و آنها فانى مى باشند و توسط‍‌ اندیشه ‌هاى خود از دیدن آسمانها و زمین و خورشید و ماه و شب و روز، استدلال کردند که همه اینها خالق و سرپرستى دارند که همیشه بوده و خواهد بود و با عقل تشخیص زشت و زیبا دادند و دانستند در نادانى، تاریکى و در علم، نور است، اینست آنچه که عقل به آنها راهنمایی کرده است. عرض شد: آیا بندگان مى توانند به عقل تنها اکتفا کنند (و در پى تحصیل علم و ادب برنیایند) فرمود: عاقل به دلیل عقلى که خداوند پایه زندگى و زیور برازندگى و سبب هدایتش قرار داده، می داند که خدا حق و پروردگار اوست و می داند که براى آفریدگار پسند و ناپسندى است و اطاعت و معصیتى، و تنها عقلش نتواند آنها را دریابد و مى فهمد که رسیدن به این مطالب جز با طلب علم (خداشناسی) ممکن نیست و اگر به وسیله علمش به اینها نرسد عقلش او را سودى نداده، پس واجب است بر عالم، طلب علم و ادب نماید که بى آن استوار نماند.
حمران و صفوان بن مهران جمّال گویند شنیدیم امام صادق علیه السلام مى فرمود: ثروتی فراوان تر از عقل نیست و فقری پست تر از حماقت نیست و در هر کاری، پشتیبانى فزونتر از مشورت نیست.