رمز حیات

﷽

وَآیَةٌ لَهُمُ اللَّیْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهَارَ فَإِذَا هُمْ مُظْلِمُونَ ﴿۳۷﴾ شَّمْسُ تَجْرِی لِمُسْتَقَرٍّ لَهَا ذَلِکَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ ﴿۳۸﴾ وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتَّى عَادَ کَالْعُرْجُونِ الْقَدِیمِ ﴿۳۹﴾ لَا الشَّمْسُ یَنْبَغِی لَهَا أَنْ تُدْرِکَ الْقَمَرَ وَلَا اللَّیْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَکُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ ﴿۴۰﴾

برای آنها نشانه ای است شب که روز را از آن بیرون می کشیم، پس به ناگاه تاریکی آنها را فرا می گیرد. (۳۷) و خورشید که همواره به سوی قرارگاهش حرکت می کند. این، تقدیر آن مقتدر داناست. (۳۸) و برای ماه منزل هایی مقدر کردیم تا آنکه مانند شاخه خشک و کهنه (هلالی شکل و زرد رنگ) خرما (به حالت اول) بازگردد. (۳۹) نه خورشید را سزد که ماه را دریاید و نه شب بر روز پیشی گیرد و هر کدام در مداری شناورند. (۴۰)

 ۱. «نسلخ» بیرون می آوریم، می کَنیم. «سلخ» در اصل به معنای کندن پوست حیوان است و به کسی که پوست گوسفند را پس از ذبح جدا می کند «سلاخ» گفته می شود. و به تمام شدن ماه «انسلاخ» گفته می شود. «فاذا انسلخ الأشهر الحرم» (توبه/۵) چون با تمام شدن روزهای ماه گویا که زمان به صورت اعتباری از آن کنده شده یا انسان از آن بیرون آمده است.

۲. «مظلمون» فروروندگان در تاریکی. «اَظلَمَ» وارد تاریکی شد، مانند: اصبح و امسی یعنی وارد صبح شد و وارد شب شد.

٣. «لمستقر» به سوی قرارگاه.

۴. «العرجون» شاخه خشک خرما، لیف خرما. وقتی خرما از شاخه های بزرگ درخت چیده می شود آن شاخه پس از مدتی زرد و خشک می شود و حالت قوس به خود می گیرد، چنین شاخه ای را «عرجون» می گویند. 

۵. «القدیم» چیزی که زمانی بر آن گذشته است، کهنه.

۶. «سابق» پیشی گیرنده یا غلبه کننده.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

 زوج بودن همه موجودات

پس از بیان برخی از نعمت ها، در آیه (۳۶) از یک قانون طبیعی که خداوند در جهان برقرار کرده سخن می گوید و آن زوج بودن همه موجودات است از گیاه و حیوان و انسان گرفته تا چیزهای دیگری که بشر از آنها خبر ندارد. مطلب را با تسبیح و تنزیه خود آغاز می کند و می فرماید: پاک و منزه است خدایی که همه زوج ها را آفرید. منظور از زوج ها در این آیه دو جنس نر و ماده از حیوان و انسان است. کلمه «زوج» معمولا در انسان و حیوان به کار می رود. طبق این آیه خداوند نر و ماده حیوانات و بشر را از سه چیز آفریده: یکی از آنچه از زمین می روید و غذای آنها می شود و همین غذاهاست که باعث پیدایش نطفه ها می شود. دیگر از خود آنها بعضی از اجزای حیوانی و قوای نفسانی آنها که باعث تبدیل غذاها به نطفه می شود و سوم از چیزهایی که نمی دانند و آن سامانه‌های خاصی است که انسان از وجود آنها آگاهی ندارد و یا اگر دارد از حقیقت آنها بی خبر است مانند روح و سایر مکونات و پدیده های اسرار آمیزی که در آفرینش موجود زنده نقش دارند. می توان  کلمه «ازواج»را در آیه مورد بحث تعمیم داد و «مِن» را در «مما تنبت» و «من انفسهم» و «مما لایعلمون» بیانیه دانست در این صورت مفهوم آیه این است که علاوه بر انسان و حیوان، گیاهان هم نر و ماده دارند و حتی حیوانات دیگری هم هستند که نر و ماده دارند و بشر از وجود آنها بی خبر است. در قرآن در آیات متعددی به زوجیت در عالم گیاهان اشاره شده است:(حج/۵), (شعرا/۷) و (لقمان/۱۰).

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

زنده شدن زمین مرده

 این آیات و چند آیه بعدی، برخی از نشانه های قدرت خداوند بیان می شود یکی از این نشانه ها و آیات تکوینی خدا، آن زمین مرده ای است که به امر او در فصل بهار دوباره زنده می شود و با رویش مجدد درختان و گیاهان، زمین جان تازه‌ای می‌گیرد و خدا از زمین سنبل ها و خوشه های گندم را بیرون می آورد تا مردم از غلات به دست آمده از آن، ارتزاق کنند و نیز بستان هایی پدید می آورد که در آن درختان خرما و انگور می روید و این به وسیله چشمه سارهایی است که خدا آنها را در زمین جاری می کند.

تصرف بشر در طبیعت

در ادامه، هدف از آفریدن آنها را چنین بیان می کند: تا مردم هم از میوه های آن درختان بخورند و هم از فرآورده هایی که خودشان از آن میوه ها به عمل می‌آورند، بخورند مانند: شیره یا سرکه یا کشمش و یا شیرینی ها و غذاهای گوناگونی که از خرما و انگور درست می شود یا بعضی از میوه ها به همان صورت که چیده می شوند قابل خوردن نیستند. انسان باید آنها را بکارد آبیاری کند و کارهایی بکند که در رشد آنها موثر باشد بنابراین منظور از «وما عملته ایدیهم» همان کارهایی است که بشر با دستان خود انجام می‌دهد. این مطلب شاید اشاره به این باشد که بشر باید خودش هم کار کند و طبیعت را بارور سازد. این مأموریتی است که خدا به بشر داده و از او خواسته که در زمین کار کند و آن را آباد سازد (هود/۶۱). بشر باید به خاطر همه این میوه ها گوناگون، امکانات و اندامهای مناسبی که خدا به او داده خداوند را سپاسگزاری کند و شکر این همه نعمت را در حد توان خود به جای آورد، این انتظاری است که خدا از بشر دارد و در پایان آیه مورد بحث می فرماید: آیا آنان سپاسگزاری نمی کنند؟

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

وَآیَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَیْتَةُ أَحْیَیْنَاهَا وَأَخْرَجْنَا مِنْهَا حَبًّا فَمِنْهُ یَأْکُلُونَ ﴿۳۳﴾ وَجَعَلْنَا فِیهَا جَنَّاتٍ مِنْ نَخِیلٍ وَأَعْنَابٍ وَفَجَّرْنَا فِیهَا مِنَ الْعُیُونِ ﴿۳۴﴾ لِیَأْکُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ وَمَا عَمِلَتْهُ أَیْدِیهِمْ أَفَلَا یَشْکُرُونَ ﴿۳۵﴾ سُبْحَانَ الَّذِی خَلَقَ الْأَزْوَاجَ کُلَّهَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَمِنْ أَنْفُسِهِمْ وَمِمَّا لَا یَعْلَمُونَ ﴿۳۶﴾

و برای آنها نشانه ای است زمین مرده که ما آن را زنده کردیم و از آن دانه ای بیرون آوردیم که از آن می خورند (۳۳) و در آن باغهایی از درختان خرما و انگور قرار دادیم و در آن چشمه‏ ها جاری کردیم. (۳۳)  تا از میوه آن و آنچه دست هایشان به عمل می آورد بخورند، آیا سپاس گزاری نمی کنند؟ (۳۵) منزّه است آنکه همه زوج ها را آفرید از آنچه زمین می رویاند و از وجود خودشان و از آنچه نمی دانند. (۳۶)

۱. «الارض المیته» زمین مرده، زمینی که در فصل پاییز و زمستان تمام روییدنی های آن خشک شده است.

۲. «حبّ» اسم جمع «حبّه» به معنای دانه است.

۳. «نخیل» جمع نخل به معنای درخت خرما و «اعناب» جمع «عنب» که هم به درخت انگور و هم به خود انگور گفته می شود.

۴. «و ما عملته ایدیهم» «ما» در این جمله ممکن است نافیه باشد و واو در آن حالیه باشد. در آن صورت معنای جمله چنین است: و دستان آنها آن میوه را به عمل نیاورده است. یعنی پیدایش میوه در درختان فقط از جانب خداست. احتمال دیگر اینکه «ما» موصوله است و معنای جمله این است: آنچه دستان آنها به عمل آورده. یعنی خدا آن درختان را آفرید تا مردم از میوه آن و نیز از فراورده های آن که خودشان درست می کنند، بخورند.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

بازگشت به دنیا پس از مردن

پس از اظهار تاسف برای مردم که هر پیامبری آمد او را مسخره کردند، می فرماید: آیا ندیدندکه پیش از آنها چه بسیار بودند از اقوامی که آنها را هلاک کردیم و آنها هرگز به سوی ایشان باز نمی گردند. ظاهر این است که این سخن مربوط به مشرکان قریش است که در آیات قبلی از آنان صحبت شد و در وسط مطلب، داستان اصحاب القریه جهت عبرت آنان ذکر شد و اینک درباره آنها اظهار می دارد که آیا آنان از هلاکت اقوام پیشین خبر نداشتند تا از آنها عبرت گیرند؟ اقوامی که هلاک شدند و هرگز به سوی آنها بازنگشتند. توجه کنیم که بازنگشتن هلاک شدگان مربوط به اکثریت آنهاست که عبارت «کم اهلکنا» به آن دلالت می کند و این یک حکم کلی نیست که هیچ یک از مردگان به این دنیا باز نمی گردند، چون در آیات قرآنی از مردگانی خبر داده شده که به دنیا بازگشته اند، مانند عُزیر: (بقره/۲۹۵) یا هفتاد نفری که از بنی اسرائیل مردند و پس از مرگشان خدا آنها را زنده کرد: (بقره/۵۶) و... بنابراین، آیه شریفه منافاتی با مسئله رجعت ندارد و آن را نفی نمی کند.

احضار شدن همه مردم در قیامت

در آیه (۳۲) این حقیقت را بیان می کند که بالاخره همه انسان ها در قیامت نزد خدا احضار خواهند شد و حضور آنها به صورت جمعی و یکجا خواهد بود، و کلمه «جمیع» در «جمیع لدینا محضرون» به معنای «مجموع» است، یعنی همه با هم نزد خدا حاضر خواهند شد و یکی از نام های قیامت «یوم الجمع» است: (تغابن/۹).

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

سرانجام شوم  «اصحاب القریه»

 داستان «اصحاب القریه» با دو آیه ۲۸ و ۲۹ به پایان می رسد و سرانجام شوم آنها تذکر داده می‌شود. طبق این آیات خداوند آنها را هلاک کرد. آنان با یک صیحه آسمانی و بانگ مرگبار ناگهان همه خاموش شدند. در اینجا مرگ آنها به خاموشی یک چراغ یا یک آتش تشبیه شده، چون وقتی چراغ یا آتش روشن است، نمود خاصی از خود دارد و با خاموش شدن آن، دیگر به کلی نمود آن از بین می رود. خداوند برای هلاکت یک قوم لشکری از آسمان نمی فرستد که مستقیماً و روی در روی با آنها بجنگد و این زیبنده خدای توانایی نیست که می تواند با یک اشاره جهان را نابود کند.

ای دریغ بر بندگان!

پس از نقل داستان «اصحاب القریه» در آیه (۳۰) از کار آنها و همه کسانی که مانند آنها با پیامبران ستیزه جویی کردند، اظهار تاسف شدید می کند. ای دریغ بر بندگان که هیچ پیامبری بر آنان نیامد، مگر اینکه او را مسخره کردند،گوینده این سخن خداست و اینکه بعضی ها آن را ادامه سخن آن مرد مومن داسنته اند، صحیح نیست. چون سخن آن مرد تمام شد و پس از آن خداوند از هلاکت آن مردم به وسیله بانگ آسمانی خبر داد.

منظور از «العباد» چه کسانی است؟

منظور از «العباد» می تواند همه مردم باشد، چه آنها که به خدا ایمان آوردند و چه آنها که ایمان نیاوردند، ولی به قرینه جمله بعدی معلوم است که در اینجا منظور کافران هستند. کافران چه خود بدانند یا ندانند همگی عبد خدا هستند (مریم/۹۳). البته در قرآن کریم معمولاً درباره مومنان به کار رفته است مانند؛ (اسراء/۳) (ص/ ۴۵) و (انبیا/۱۰۵).

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى قَوْمِهِ مِنْ بَعْدِهِ مِنْ جُنْدٍ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا کُنَّا مُنْزِلِینَ ﴿۲۸﴾ إِنْ کَانَتْ إِلَّا صَیْحَةً وَاحِدَةً فَإِذَا هُمْ خَامِدُونَ ﴿۲۹﴾ یَا حَسْرَةً عَلَى الْعِبَادِ مَا یَأْتِیهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا کَانُوا بِهِ یَسْتَهْزِئُونَ ﴿۳۰﴾ أَلَمْ یَرَوْا کَمْ أَهْلَکْنَا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ أَنَّهُمْ إِلَیْهِمْ لَا یَرْجِعُونَ ﴿۳۱﴾ وَإِنْ کُلٌّ لَمَّا جَمِیعٌ لَدَیْنَا مُحْضَرُونَ ﴿۳۲﴾ وَآیَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَیْتَةُ أَحْیَیْنَاهَا وَأَخْرَجْنَا مِنْهَا حَبًّا فَمِنْهُ یَأْکُلُونَ ﴿۳۳﴾

و ما پس از وی برای (هلاک) قومش هیچ سپاهی از آسمان نفرستادیم و ما از پیش هم فرستنده نبودیم. (۲۸) چیزی جز یک بانگ آسمانی نبود که ناگهان همگی خاموش شدند. (۲۹) ای دریغا بر بندگان! هیچ پیامبری برایشان نمی‌آمد، مگر اینکه همواره او را مسخره می‌کردند. (۳۰) آیا ندیدند که پیش از آنان چه بسیار بودند از اقوامی که هلاک کردیم؟ آنان به سوی اینان باز نمی‌گردند. (۳۱) هیچ کدام از آنان نیست، مگر اینکه همه با هم نزد ما احضار می شوند. (۳۲)

۱. «یا حسره» ای دریغا، افسوس. می توان گفت که در این مورد «یا» برای نداست ولی نه ندایی حقیقی. گویا حسرت را صدا می زند که اینجا جای توست پس حاضر شو. ضمناً «حسرت» به معنای اندوه و پشیمانی شدید است.

۲. «العباد» بندگان، جمع عبد است. گاهی عبد به معنای بنده و مطیع است که در این صورت جمع آن «عباد» است و گاهی به معنای برده زرخرید است که جمع آن «عبید» است.

۳. «الم یروا» آیا ندیدند. منظور از دیدن در اینجا، دیدن با چشم سر نیست بلکه منظور درک کردن و دانستن است.

۴. «القرون» جمع «قرن» است به معنای مردم یک زمان.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

عاقبت مؤمن آل یاسین

در این آیات گفته نشده که آن قوم با این مرد چه کردند و آیا به آن فرستادگان ایمان آوردند یا نه؟ اما از این آیات فهمیده می شود که آن مرد مؤمن را کشتند و به پیامبران هم ایمان نیاوردند و با عذاب الهی هلاک شدند. طبق آیه ۲۶، پس از کشته شدن مرد مؤمن و بازگشت او به سوی خدا، به او گفته شد وارد بهشت شو و این در واقع یک نوع خوش آمدگویی برای او بود. منظور از این بهشت، بهشت برزخی است که پیش از برپایی روز قیامت مؤمنان در آن جای داده می شوند. آن مرد با دیدن این همه لطف و نعمت، در همانجا یعنی در عالم برزخ آرزو کرد که کاش آن قوم از سرانجام خوب او باخبر می شدند و درمی یافتند که خدا چگونه او را آمرزید و او را کرامت داد. شایداین بدان سبب بود که از سر دلسوزی آرزو می کرد که کاش قوم او می دانستند که عاقبت ایمان به خدا چیست و آن ها هم ایمان می آوردند.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

مؤمن آل یاسین

 پس از آنکه اصحاب القریه یا مردم انطاکیه، آن سه پیامبری را که برای آنها فرستاده شده بود تکذیب یا تهدید به قتل کردند و سخنانی میانشان رد و بدل شد، در این هنگام مردی از محله دوردست آن شهر شتابان آمد و گفت: ای قوم من به این فرستادگان ایمان بیاورید و برای حقانیت آنها چنین استدلال کرد که آنها مزدی نمی خواهند و خود هدایت شده هستند. طبق روایات نام این مرد حبیب نجار بود که در ابتدای ورود فرستادگان به آن آبادی و در کنار شهر با آنها گفتگو کرد و از ماموریت الهی آنها آگاه شده بود و پس از دیدن معجزاتی به آنها ایمان آورده بود. این که در آن آیه شریفه آمده این مرد با شتاب آمد، نشانه آن است که او از ماموریت پیامبران آگاه شده بود و حدس می زد که مردم شهر در برابر دعوت آنها عکس العمل نامناسبی خواهند داشت و لذا به سرعت خود را به آن مکان رساند و قوم خود را به پیروی از آن پیامبران دعوت کرد. در برخی از روایات از این مرد به عنوان «مؤمن آل یاسین» یاد شده است.

سخنان مؤمن آل یاسین

 آن مردی که از دورترین نقطه شهر آمد، در ادامه سخنان خود جهت تاثیرگذاری بیشتر، ایمان آوردن خودش را با شیوه خاصی مطرح کرد و گفت: مرا چه شده که کسی را نپرستم که مرا آفرید و همگی بالاخره به سوی او بازگردانیده می شوید؟ توجه کنید که در مقام اظهار ایمان تنها از ایمان خودش سخن گفت چون آن قوم هنوز ایمان نیاورده بودند، ولی در مقام بازگشت انسانها به سوی خدا، آن قوم را مورد خطاب قرار داد، چون آن قوم چه ایمان می آوردند و چه ایمان نمی آوردند، بالاخره می مردند و به سوی خدا باز می گشتند. این نوع سخن گفتن را «التفات از متکلم به مخاطب» می گویند. او در ادامه گفت: آیا به جای خدا معبودهایی را برگزینم که هیچ سودی برای من ندارد و نمی تواند مرا از عذاب خدا برهانند؟ به راستی اگر چنین کنم به طور یقین من در گمراهی آشکار خواهم بود. آنگاه گفت به پروردگار شما ایمان آوردم، پس سخن مرا بشنوید. این خطاب می تواند متوجه به قوم باشد. درست است که آنها خدا را رب خود نمی دانستند ولی چه بدانند و چه ندانند خدا پروردگار آنهاست و در پایان هم از آنها می‌خواهد به سخن او گوش دهند.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

وَجَاءَ مِنْ أَقْصَى الْمَدِینَةِ رَجُلٌ یَسْعَى قَالَ یَا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِینَ ﴿۲۰﴾ اتَّبِعُوا مَنْ لَا یَسْأَلُکُمْ أَجْرًا وَهُمْ مُهْتَدُونَ ﴿۲۱﴾ وَمَا لِیَ لَا أَعْبُدُ الَّذِی فَطَرَنِی وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ ﴿۲۲﴾ أَأَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ آلِهَةً إِنْ یُرِدْنِ الرَّحْمَنُ بِضُرٍّ لَا تُغْنِ عَنِّی شَفَاعَتُهُمْ شَیْئًا وَلَا یُنْقِذُونِ ﴿۲۳﴾ إِنِّی إِذًا لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ ﴿۲۴﴾ إِنِّی آمَنْتُ بِرَبِّکُمْ فَاسْمَعُونِ ﴿۲۵﴾ قِیلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ قَالَ یَا لَیْتَ قَوْمِی یَعْلَمُونَ ﴿۲۶﴾ بِمَا غَفَرَ لِی رَبِّی وَجَعَلَنِی مِنَ الْمُکْرَمِینَ ﴿۲۷﴾

و مردی از دورترین جای شهر شتابان آمد. گفت ای قوم من این فرستادگان را پیروی کنید. (۲۰) پیروی کنید کسانی را که از شما مزدی نمی خواهند و خود هدایت شده هستند. (۲۱) من چرا کسی را پرستش نکنم که مرا آفریده است؟ و همگی به سوی او بازگشت می کنید. (۲۲) آیا به جای او معبودانی را برگزینم که اگر (خدای) رحمان برای من آسیب و گزندی بخواهد، نه شفاعتشان چیزی را از من دفع می کند و نه می توانند نجاتم دهند؟! (۲۳) اگر چنین کنم، بی تردید در گمراهی آشکار خواهم بود. (۲۴) همانا من به پروردگار شما ایمان آوردم، پس سخن مرا بشنوید. (۲۵) گفته شد به بهشت درآی، گفت ای کاش قوم من می دانستند (۲۶) که پروردگارم مرا آمرزید و مرا از کرامت یافتگان قرار داد. (۲۷)

۱. «الاقصا» دورترین. «اقصا المدینه» یعنی آن سوی شهر، حاشیه شهر، دورترین جای شهر.

۲. «المدینه» همان شهر که قبلا از آن با لفظ «قریه» یعنی آبادی یاد شده بود.

۳. «یسعی» شتاب می کرد، شتابان راه می رفت.

۴. «مالی» مرا چه شده است؟ این تعبیر هنگامی گفته می شود که از انسان انتظار کاری را داشته باشند که برخلاف نظر اوست و نیز هنگامی گفته می شود که انسان کاری را انجام دهد که علت آن معلوم نیست.

۵. «لا ینقذون» رها نمی کنند، نجات نمی دهند.

۶. « إِذًا» آنگاه، در آن هنگام، در آن صورت.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

شگون بد به پیامبران زدن

مردم آن آبادی، در برابر تاکید پیامبران بر حقانیت خود، سخن دیگری ساز کردند و گفتند: ما  به شما فال بد می زنیم، اگر از سخنان خود دست برندارید شما را سنگسار خواهیم کرد و از ما به شما شکنجه سختی خواهد رسید. ظاهرا شگون بد زدن به پیامبران و شوم انگاری آنان، از سوی سران و اشراف قوم مطرح شد، تا در توده مردم نفرت شدیدی نسبت به آنان به وجود آورند و درنتیجه مردم از آن دوری کنند و به سخن آنان گوش ندهند. این شیوه ای است که در برخورد با برخی دیگر از پیامبران هم به کار رفته است: (اعراف/۱۳۱)، (نمل/۴۷) و (نساء/۷۸).

بدشگونی، نتیجه قهری کارهای شماست

پاسخی که در همه این موارد به کافران داده شده، این است که آن فال بدی که شما می گویید، نتیجه اعمال شماست که از جانب خدا به شما می رسد. یعنی گزندی که به شما می رسد و شما آن را به حساب فال بد می گذارید و ادعا می کنید که از بدشگونی پیامبر است، نتیجه قهری کارهای زشت شماست که به شما می رسد و آن بر اساس سنت الهی است که حاکم بر انسان هاست. در ادامه سخنان پیامبرانِ «اصحاب القریه» چنین آمده: آیا اگر شما را پند دهند و به راه راست هدایت کنند، شما همین پاسخ را می دهید و پنددهنده را بدشگون می دانید و از او متنفر می شوید؟ پیامبران پس از این سخن، آن قوم را گروهی اسرافکار نامیدند. اسراف یعنی خروج از حد اعتدال و آن قوم چنین بودند و بر گمراهی خود پای می فشردند و به هر بهانه ای سخن پیامبران را رد می کردند و اصرار به کفر داشتند.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

داستان فرستاده شدگان به انطاکیه

در آیات پیش سخن از تبلیغ و انذار مشرکان مکه توسط پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) بود. اینک درباره این مشرکان، یک داستان تاریخی را به عنوان مَثَل ذکر می کند. این داستان، هم سرانجام شوم مشرکان را به تصویر می کشد و هم تسلی خاطری برای پیامبر اسلام می شود تا بداند که تکذیب پیامبران شیوه مستمری در میان اقوام بوده است. این داستان، داستان مردم شهری است که هم زمان سه پیامبر برای آنها فرستاده شدند ولی آنها به پیامبران ایمان نیاوردند و سرانجام، با یک صیحه آسمانی هلاک شدند. البته نام این شهر در قرآن ذکر نشده ولی طبق روایات نام این شهر انطاکیه بود. در منابع اسلامی نام این سه تن شمعون یوحنا و یونس ذکر شده و آنها از حواریون عیسی (علیه السلام) بودند که به امر خدا به آن شهر فرستاده شده بودند. در آیات مورد بحث به پیامبر خدا دستور داده می شود برای مشرکانی که در برابر تبلیغ و انذار او ایمان نیاوردند، داستان «اصحاب القریه» را به عنوان مَثَل بیان کند. که می فرماید: ما به سوی آنها دو نفر فرستادیم ولی مردم آن دو را تکذیب کردند و ما با نفر سوم آنها را تقویت کردیم. سپس گفتگوی میان پیامبران و آن مردم را نقل می کند. پیامبران گفتند: ما به سوی شما فرستاده شده ایم. مردم آبادی آنها را دروغگو خواندند و گفتند: شما هم بشری مثل ما هستید و خدای رحمان چیزی نفرستاده است و منظور آنها این بود کسی که از سوی خدا فرستاده می شود، باید از جنس دیگری باشد در حالیکه شما بشری مانند ما هستید. در آیات بعد از قول پیامبران نقل می کند که با تاکید فراوان گفتند: پروردگار ما می داند که ما به سوی شما فرستاده شده ایم و ما را وظیفه ای جز رساندن پیام روشنگر چیز دیگری نیست. گفتن این سخن، برای آن بود که روشن کند که ما در رسالت خود هیچ تردید نداریم و بنابراین تکذیب یا تصدیق شما نمی تواند ما را از وظیفه خود که رساندن پیام الهی است باز دارد.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا أَصْحَابَ الْقَرْیَةِ إِذْ جَاءَهَا الْمُرْسَلُونَ ﴿۱۳﴾ إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَیْهِمُ اثْنَیْنِ فَکَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُوا إِنَّا إِلَیْکُمْ مُرْسَلُونَ ﴿۱۴﴾ قَالُوا مَا أَنْتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُنَا وَمَا أَنْزَلَ الرَّحْمَنُ مِنْ شَیْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَکْذِبُونَ ﴿۱۵﴾ قَالُوا رَبُّنَا یَعْلَمُ إِنَّا إِلَیْکُمْ لَمُرْسَلُونَ ﴿۱۶﴾ وَمَا عَلَیْنَا إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِینُ ﴿۱۷﴾ قَالُوا إِنَّا تَطَیَّرْنَا بِکُمْ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهُوا لَنَرْجُمَنَّکُمْ وَلَیَمَسَّنَّکُمْ مِنَّا عَذَابٌ أَلِیمٌ ﴿۱۸﴾ قَالُوا طَائِرُکُمْ مَعَکُمْ أَئِنْ ذُکِّرْتُمْ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ ﴿۱۹﴾

و برای آنان داستان مردم آن شهر را مَثَل بزن هنگامی که فرستادگان به سوی آنان آمدند (۱۳) آنگاه که دو نفر به سوی آنان فرستادیم، پس آنها را تکذیب کردند، پس با نفر سوم آنان را تقویت کردیم، پس گفتند: همانا ما به سوی شما فرستاده شده ایم (۱۴) (اهل شهر) گفتند: شما جز بشری همانند ما نیستید و خدای رحمان چیزی نفرستاده است، شما چیزی جز دروغ نمی گویید (۱۵) گفتند: پروردگار ما می داند که ما محققا به سوی شما فرستاده شده ایم (۱۶) و بر عهده ما چیزی جز پیام رسانی روشن نیست (۱۷) گفتند: ما شما را به فال بد گرفته ایم. اگر دست برندارید، البته شما را سنگسار خواهیم کرد و از ما به شما شکنجه ای دردناک خواهد رسید (۱۸) گفتند: فال بد شما با خود شماست. آیا اگر پندتان دهند (فال بد می زنید؟) بلکه شما قومی تجاوز کار هستید (۱۹)

۱. «فعززنا» تقویت کردیم، پشتیبان قرار دادیم. این کلمه از «عزز» مشتق شده است، که «عزت» هم از آن است. عزت حالتی است که شخص به خاطر داشتن توانایی های لازم مغلوب دیگران نمی شود. این واژه در اصل به معنای صلابت و شدت است.

۲. «ربنا یعلم» پروردگارمان می داند. این تعبیر از زبان عربی نوعی سوگند است.

۳. «تطیرتا» فال بد زدیم، شگون بد گرفتیم. «تطیر» به معنای فال بد زدن است، در مقابل «تفأل» که به معنای فال خوب زدن است. «تطیر» از «طیر» به معنای پرندگان مشتق شده است. عربها بعضی از پرندگان مانند جغد و کلاغ را شوم می دانستند و با دیدن آنها به هنگام انجام کارهای مهم، فال بد می زدند و آن کار را نمی کردند. «طائر» هم که در این آیه آمده به معنای فال بد است.

۴. «أان ذکرتم» آیا اگر پندتان بدهند؟ آیا اگر تذکر داده شوید؟ استفهام انکاری است.

۵. «مسرفون» اسرافکاران، تجاوزگران، خارج شدگان از حد اعتدال.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

ثبت اعمال در دفتر ویژه

 در آیات پیش، از دو گروه یاد کرد: کافران که انذار پیامبر در آنها اثر نکرد و ایمان نیاوردند و مؤمنان که با انذار پیامبر از قرآن پیروی کردند و از خدا ترسیدند. در آیه (۱۲) به صورت کلی عاقبت کار هر گروه را در روز قیامت بیان می کند و آن اینکه همه آنها پس از مرگ زنده خواهند شد و به سزای اعمال خود که در دفتری نوشته شده خواهند رسید. می فرماید: ما مردگان را زنده می کنیم و آنچه را که از پیش فرستاده اند و نیز آثار آنها را که پس از مرگ بر جای مانده می نویسیم. سپس اضافه می کند که ما همه چیز را در کتاب روشنگری شمارش کرده ایم. منظور از چیزی که از پیش فرستاده اند، اعمال خوب یا بدی است که انسان پیش از مرگ انجام داده است و منظور از آثار چیزهایی است که از آنها در دنیا بر جای مانده که یا باقیات صالحات است و نفع آن به مردم می رسد و یا بدعتهایی است که مردم را از نظر مادی و یا معنوی آسیب می رسانند. در قیامت پاداش و کیفر آنها به صاحبانش می رسد. در پایان آیه از جایگاه ویژه ای یاد می کند که همه چیز در آن ثبت و شمارش شده است و از آن به عنوان «امام مبین» یاد می کند که منظور از آن همان «لوح محفوظ» است که در آیات دیگر از آن به «کتاب مبین»، «کتاب مکتوب»، «کتاب مسطور»، «رق منشور»، «کتاب حفیظ»، «ام الکتاب » تعبیر شده است.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

انذار و عدم انذار کافران مساوی است

 در آیات پیش گروهی از کافران معرفی شدند که در برابر حق، آن چنان در مقام انگار بودند که گویا جلوی درک آن ها پرده ای کشیده شده، به گونه ای که بصر و بصیرت آن ها تعطیل شده است. این در آیه (۱۰) اثر وضعی و نتیجه حتمی این حالت را بیان می کند؛ به این بیان که برای آنان مساوی است، چه آنها را بیم دهی و چه بیم ندهی، آنها ایمان نمی آورند و باید از ایمان آوردن آنها قطع امید کرد. حال باید دید اگر چنین است، پس چرا پیامبر خدا(ص) با علم به اینکه آنها ایمان نخواهند آورد، باز آنها را انذار می کرد و دعوت به اسلام می نمود؟ می گوییم: انذار پیامبر برای همه است و فایده آن در چنین افرادی قطع عذر و اتمام حجت است و آنها در قیامت نمی توانند بگویند که پیامبری ما را تبلیغ نکرد. این مطلب را قرآن کریم به صراحت هم درباره مشرکان و هم درباره اهل کتاب بیان کرده است. درباره مشرکان: (انعام/۱۵۵ الی ۱۵۷) و درباره اهل کتاب: (مائده/۱۹).

کسانی که قابلیت هدایت دارند

پس از بیان اینکه انذار و عدم انذار درباره آن کافران فرقی نمی کند و آنها هرگز ایمان نخواهند آورد، از گروه دیگری یاد می کند که آنها با انذار پیامبران ایمان می آورند و فقط آنها هستند که انذار پیامبر برای آن ها سودمند می افتد. می فرماید: تو تنها کسانی را می توانی انذار کنی که از قرآن پیروی می کنند و از خدای رحمان در نهان می ترسند. منظور از انذار در اینجا انذار مفید و اثرگذار است. این افراد، با قابلیتی که داشتند در اثر انذار پیامبر، پیرو قرآن شدند و حالت خداترسی پیدا کردند و پس از رسیدن به این مرتبه هم، همواره احتیاج به انذار پیامبر داشتند. بنابراین، آن ها هم در اصل ایمان و هم در استمرار آن از انذار و تبلیغ پیامبر بهره مند شدند و به همین جهت به پیامبر دستور داده می شود که آنها را به آمرزش و پاداشی با ارزش مژده بدهد. آمرزش مربوط به گناهانی است که پیش از ایمان آوردن داشتند و پاداش به خاطر ایمان و اعمال شایسته آنهاست. نکته ای که لازم است در اینجا به آن اشاره شود، این است که در این آیه به جای «الله»، «الرحمن» به کار رفته است، یعنی این مؤمنان، از خدای رحمان می ترسند. شاید آوردن صفت رحمت برای آن باشد که درست است که خدا مهربان و بخشایشگر است، ولی نباید از آن سوء استفاده کرد و دست به گناه زد، چون همان خدای رحمان احکامی را وضع کرده که تخلف از آن کیفر دارد.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

وَسَوَاءٌ عَلَیْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ ﴿۱۰﴾ إِنَّمَا تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّکْرَ وَخَشِیَ الرَّحْمَنَ بِالْغَیْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَأَجْرٍ کَرِیمٍ ﴿۱۱﴾ إِنَّا نَحْنُ نُحْیِی الْمَوْتَى وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَکُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْنَاهُ فِی إِمَامٍ مُبِینٍ ﴿۱۲﴾

و بر آنان مساوی است که آنان را بیم دهی یا بیم ندهی، آنان ایمان نمی آورند (۱۰) تو تنها کسی را بیم می‌دهی که از این قرآن پیروی کند و از خدای رحمان در نهان بترسد، چنین کسی را به آمرزش و پاداش رزشمند مژده بده (۱۱) همانا ماییم که مردگان را زنده می کنیم و آنچه را که از پیش فرستاده اند و آثارشان را می نویسیم و همه چیز را در کتاب راهنمای روشنگری بر شمرده ایم (۱۲)

۱.  همزه اول در «ءانذرتهم» همزه تسویه است و در اصل برای استفهام بوده است.

۲. «الذکر» یکی از نام های قرآن و در اصل به معنای یادآوری است.

۳. «آثارهم» آنچه در دنیا باقی گذاشته اند. می توان «آثار» را به معنای جای پای آنان گرفت. در معنای اول جمع «اَثر» با فتحه اول و در معنای دوم جمع «اِثر» با کسره اول است.

۴. «احصیناه» برشمردیم آن را، به آن احاطه داریم. «احصاء» شمارش دقیق و فراگیر.

۵. «امام مبین» راهنمایی آشکار، پیشوایی روشن کننده، کتابی روشنگر. «امام» در اصل به معنای کسی یا چیزی است که باید از آن تبعیت کرد که ممکن است یک انسان باشد و یا یک کتاب آسمانی و یا یک حقیقت ماورائی مانند لوح محفوظ. در قرآن به تورات «امام» اطلاق شده است. (هود/۱۷)

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

 غفلت از تعالیم انبیاء

 پیامبر باید قوم خود را انذار کند، قومی که پدرانشان انذار نشده اند و به همین جهت غافلند. اینکه در آیه شریفه گفته شده که پدران این قوم انذار نشده اند، منظور این است که برای نسل قبلی آنان پیامبری فرستاده نشده که مستقیما آنها را تبلیغ کند و این منافاتی با آن ندارد که مردم مکه قرنها پیش، پیامبرانی مانند ابراهیم و اسماعیل داشتند. در واقع این آیات ناظر به دوران فترت است که آنها انذارکننده مستقیمی نداشتند که آنها را رو در رو تبلیغ کند.

ترسیمی از بی توفیقی مشرکان

 بسیاری از مشرکان مکه دعوت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) را اجابت نکردند و در کفر و شرک خود باقی ماندند و به مرحله ای رسیدند که سزاوار غضب الهی شدند و چون به این مرحله از گمراهی رسیدند، دیگر امیدی به ایمان آوردن آنها نیست. در آیات بعدی، همین حقیقت را با بیان روشنی ذکر شده است و بی توفیقی مشرکان را با دو حالت ترسیم شده است: یکی حالت کسی که طوقی پهن بر گردن او باشد که تا چانه او کشیده شده باشد. این طوق سبب می شود که سر او رو به بالا بماند. چنین شخصی نمی تواند جلوی خود را ببیند. دیگری حالت کسی که هم در طرف جلو و هم در طرف پشت سر او سدی باشد و در میان این دو سد پرده ای هم بر دیدگان او باشد، معلوم است که این شخص هم نمی تواند اطراف خود را ببیند. مشرکان نیز در اثر عناد و لجاجت، به مرحله ای رسیده بودند که نمی توانستند حقیقت را ببینند و از درک آن محروم بودند. رسیدن به این مرحله نتیجه کارهای خود آنان بود و به همین جهت خدا از آنان سلب توفیق کرده بود و اینکه خداوند گذاشتن طوق بر گردن های آنان و قرار دادن سد در پیش رو و پشت سر آنان و پوشاندن دیدگان آنان را به خودش نسبت می دهد، اشاره به همان سلب توفیقی است که ذکر شد.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

تحکیم رسالت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله)

 سوره مبارکه یس با حروف مقطعه آغاز شده است. طبق برخی از روایات «یس» یکی از نام های پیامبر و مخفف «یا سید المرسلین» است و لذا در روایات متعددی به اهل بیت پیامبر «آل یاسین» گفته شده. نخستین مطلبی که در این سوره آمده، تحکیم و تثبیت رسالت پیامبر اسلام (ص) است که همراه با سوگند و تأکیدهای بسیار ذکر شده است. خطاب به آن حضرت می فرماید: «سوگند به قرآن حکیم، به درستی که تو از پیامبرانی، همان پیامبرانی که در صراط مستقیم هستند.» این خطاب برای تقویت روحی و اطمینان خاطر پیامبر است و حاوی دو پیام است: یکی اینکه تو از پیامبران مرسل هستی. دوم اینکه دین تو بر اساس همان صراط مستقیم الهی است. در آیه بعد، برای بالا بردن اطمینان پیامبر، می فرماید: «این قرآن نازل شده از سوی خداوند عزیز و رحیم است. این خطاب ها در راستای بالا بردن توان روحی و تقویت اراده اوست.»

هدف از رسالت پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله)

 پس از دادن چنین اطمینانی، هدف از رسالت او و نزول قرآن را چنین بیان می کند که تا قومی را انذار کنی که پدرانشان انذار نشده اند و به همین جهت آنها از حق غافلند. انذار یا همان هشدار دادن به مردم، هدف اعلام شده همه پیامبران است و آنها همگی منذران و مبشران از سوی خدا برای مردم هستند. منظور از قوم او همان مردم مکه بودند و این مرحله نخست رسالت او بود و مرحله بعدی انذار همه جهانیان بود که در آیات دیگر ذکر شده است، از جمله: (انعام/۲۹).

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر

﷽

یس ﴿۱﴾ وَالْقُرْآنِ الْحَکِیمِ ﴿۲﴾ إِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ ﴿۳﴾ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ ﴿۴﴾ تَنْزِیلَ الْعَزِیزِ الرَّحِیمِ ﴿۵﴾ لِتُنْذِرَ قَوْمًا مَا أُنْذِرَ آبَاؤُهُمْ فَهُمْ غَافِلُونَ ﴿۶﴾ لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلَى أَکْثَرِهِمْ فَهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ ﴿۷﴾ إِنَّا جَعَلْنَا فِی أَعْنَاقِهِمْ أَغْلَالًا فَهِیَ إِلَى الْأَذْقَانِ فَهُمْ مُقْمَحُونَ ﴿۸﴾ وَجَعَلْنَا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْنَاهُمْ فَهُمْ لَا یُبْصِرُونَ ﴿۹﴾

یس (۱) سوگند به قرآن حکیم (۲) که بی تردید تو از فرستادگانی (۳) بر راهی راست (۴) فروفرستاده خدای قدرتمند و بخشاینده (۵) تا قومی را بیم دهی که پدرانشان بیم داده نشده اند، و آنان غافلند (۶) همانا فرمان (خدا) بر بیشتر آنان محقق شده است، پس آنان ایمان نمی آورند (۷) ما بر گردن های آنان غل هایی نهادیم که تا چانه هاست، پس سرهایشان رو به بالا نگاه داشته شده است (۸) و ما پیش روی آنان سدی و پشت سرشان نیز سدی نهاده ایم و دیدگانشان را پوشانیده ایم، از این رو نمی بینند (۹)

۱. «یس» از حروف مقطعه قرآن است. درباره «یس» مطالب دیگری هم گفته شده است مانند اینکه «یا» در اول آن حرف ندا و «س» منادی و خطاب به پیامبر است و در اصل «یا سید المرسلین» بوده که مخفف شده است. یا گفته شده که همین ترکیب یکی از نامهای پیامبر است و به خاندان آن حضرت «آل یس» گفته می شود. .

۲. واو در «القرآن الحکیم» برای قسم و عامل جر در «القرآن» است.

۳. «اغلال» جمع «غل» در اصل به معنای طوقی است که برگردن حیوانات و یا اسیران می گذارند و آن را با زنجیر به دست یا پای او می بندند. و به صورت مجاز به معنای هر نوع زنجیری است که بر گردن نهند.

۴. «مقمحون» جمع «مقمح» کسی که سرش را به طرف بالا گرفته و چشمانش را بسته است. منظور از آن در آیه شریفه کسانی هستند که برگردن آنها طوق نهاده شده و تا گردن ادامه دارد و سرشان به طرف بالاست و نمی توانند پیش روی خود را ببینند که کنایه از نداشتن درک صحیح است.

📚 منبع: کتاب آموزش کاربردی ترجمه و تفسیر قرآن، نسیم کوثر