رمز حیات

حدیث شماره ۱۳ باب جبر و قدر و امر بین الامرین کتاب توحید اصول کافی

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «نه جبر درست است و نه تفویض بلکه امرى است میان این دو امر.» راوى گوید گفتم امر میان دو امر چیست؟ امام فرمودند: «مثلش این است که مردى را مشغول گناه بینى و او را نهى کنى، او نپذیرد و تو او را رها کنى و او آن گناه را انجام دهد، پس چون او از تو نپذیرفته و تو او را رها کرده اى نباید گفت تو او را بگناه دستور داده اى.»

شرح:
مثال امام (علیه السلام) راجع به ارتباط گناه است به خدای تعالى و اینکه نه جبر است و نه تفویض زیرا در همین مثال امام (علیه السلام) اگر شخصى که گناهکار را مى بیند دست و پاى او را ببندد و نگذارد گناه کند مثال از براى مذهب جبر است و اگر او را ببیند و هیچ نگوید، مثال براى تفویض مى شود ولى آنچه امام (علیه السلام) فرمود مثال براى مذهب اختیار و امر بین امرین است و آنچه در قرآن و اخبار خذلان و اضلال بندگان به خدا نسبت داده شده است دانشمندان طبق همین مثال معنى مى کنند و مى گویند معنى گمراه کردن و خذلان نمودن خدا بندگانش را این است که خدا با زبان پیغمبر و امام و مبلغین خود و یا به وسیله کتب آسمانى و سایر طریق بندگانش را از گناه نهى مى کند و چون نشنیده گرفتند آنها را به خودشان وامی گذارند سپس ایشان در گناه و عصیان تا آنجا مى تازند که پناه مى بریم به خدا.