رمز حیات

حدیث شماره ۳ باب اشاره و نص بر امیرالمومنین علیه السلام کتاب حجت اصول کافی

 قسمت اول

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «موسى (علیه السلام) به یوشع بن نون وصیت (وصی) کرد و یوشع بن نون به فرزندان هارون وصیت کرد و به فرزندان خودش و فرزندان موسى وصیت نکرد، همانا خدای تعالى صاحب اختیار است، هر که را خواهد و از هر خاندانى که خواهد اختیار کند، و موسى و یوشع مردم را به وجود مسیح (علیه السلام) مژده دادند و چون خداى عزوجل مسیح را مبعوث ساخت، مسیح به مردم گفت، همانا پس از من پیغمبرى که نامش احمد و اولاد اسماعیل است، خواهد آمد که مرا و شما را تصدیق می کند (به نبوت من و پیروى شما باور دارد) و حجت و عذر من و شما را مى آورد مانند من و شما احتجاج می کند (قول به الوهیت مرا از من و شما نفى می کند) و امر وصیت پس از عیسى در حواریین مستحفظ جارى گشت و از این جهت خدا ایشان را مستحفظ نامید که نگهدارى اسم اکبر به ایشان واگذار شد و  آن کتابى است که با آن هرچیزى دانسته شود کتابى که با همۀ پیامبران (صلوات اللّه علیهم) بوده است...

حدیث شماره ۲ باب اشاره و نص بر امیرالمومنین علیه السلام کتاب حجت اصول کافی

ابوحمزه ثمالى گوید شنیدم امام باقر (علیه السلام) می فرمود چون محمد (صلى الله علیه و آله) وظیفه نبوت خود را انجام داد و عمرش به پایان رسید، خدای تعالى به او وحى کرد اى محمد! نبوتت را گذرانیدى و عمرت به آخر رسید اکنون آن دانشى که نزد تو است و ایمان و اسم اکبر و میراث علم و آثار علم نبوت، در میان اهل بیت خویش، در نزد على بن ابى‏طالب (علیه السلام) بسپار، زیرا من هرگز علم و ایمان و اسم اکبر و میراث علم و آثار علم نبوت را از نسل و ذریه تو قطع نکنم، چنانکه از ذریه هاى پیغمبران قطع نکردم.

شرح:

مجلسى (ره) گوید مقصود از علم، علومى است که خدای تعالى به آن حضرت وحى نموده بود و ایمان تصدیق به آنها و اطاعت و انقیاد است و اشاره دارد به آیه شریفه «وقال الذین اوتوا العلم و الایمان» و مراد به اسم اکبر، اسم اعظم است یا قرآنى و سائر کتب آسمانى و مقصود از میراث علم، جفر ابیض است؛ یا خلافت کبراى الهیه و یا اخلاق خدایى را دارا بودن. مراد به آثار علم نبوت تمام علوم پیغمبر است تا تأکید سابق باشد - و مرحوم مجلسى وجوه دیگرى هم بیان می کند.

حدیث شماره ۱ باب اشاره و نص بر امیرالمومنین علیه السلام کتاب حجت اصول کافی

 قسمت دوم

شرح :

علامه مجلسى (ره) راجع به زنی که رشته هایش را پنبه میک رد، از مجمع البیان نقل می کند که زنى بود در قریش بنام «ریطه» که به حماقت و خرافت مشهور بود، خودش با کنیزانش از صبح تا ظهر پنبه ها را می ریسیدند و بعد از ظهر به کنیزانش دستور می داد همه را واتابند و پنبه کنند - انتهى - و اما راجع به جمله «أن تکون ائمة هى از کى من ائمتکم» که امام فرمود، این جمله در قرآن کریم به این صورتست: «أن تکون امة هى أربى من امة» مجلسى (ره) گوید: شاید بنا براین تأویل جمله «ان تکون..» مفعول له براى تتخذون باشد، به این معنى که: پیمان شکنى را در دل می گیرند تا پیشوایان گمراهى بهتر و پاکتر از پیشوایان شما که پیشوایان هدایتند بوده باشند و یا مقصود این است که: پیمان شکنى را در دل می گیرند، زیرا نمى خواهند که پیشوایان حق بهتر و پاکتر از پیشوایان گمراه شما باشند. و ظاهر این است که قرائت أئمه به همین صورت است که امام فرمود: و ممکن است توجیه شود که «أربى» به معنى «ازکى» است و «امة» ه بمعنى «ائمه» است، ولى این توجیه بعید است - پایان کلام مجلسى. 

از اینجا مرحوم کلینى (قده) دوازده باب منعقد مى کند که در آنها احادیث و روایاتى را که متضمن اشاره یا تصریح بر امامت ائمه دوازده گانه است به ترتیب ذکر مى کند.

حدیث شماره ۱ باب اشاره و نص بر امیرالمومنین علیه السلام کتاب حجت اصول کافی

 قسمت اول

زید بن جهم هلالى گوید شنیدم امام صادق (علیه السلام) می فرمود: «چون امر ولایت على بن ابیطالب (علیه السلام) نازل شد، پیغمبر (صلى اللّه علیه و آله) فرمود به لقب «امیرالمؤمنین» به على (علیه السلام) سلام کنید. اى زید از جمله تأکیداتى که خدا در آن روز بر آن دو نفر (ابوبکر و عمر) نمود، این سخن رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله) بود که به آنها فرمودند: «برخیزید و بعنوان «امیرالمؤمنین» به على سلام کنید.» آن دو نفر گفتند اى رسول خدا این امر از جانب خدا است یا از جانب رسولش؟ رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله) به آنها فرمودند: «از جانب خدا و رسول اوست.» پس خداى عزوجل این آیه نازل فرمود: «و سوگندهایتان را پس از محکم کردنش نشکنید در حالی که خدا را کفیل و ضامن بر (سوگند) خود قرار داده‏ اید، خداوند از آنچه انجام می‏دهید آگاه است. (۹۱ نحل)» مقصود فرمایش رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله) است به آنها و سخن آنها که گفتند این امر از جانب خداست یا رسولش؟ «و چون آن زن مباشید که رشته خود را پس از تابیدن، پنبه می کرد و پراکنده مى ساخت، تا سوگندهایتان را وسیله خیانت قرار دهید برای آنکه (۹۲ نحل)» ائمه اى پاکتر از ائمه شما هستند.» زید گوید عرض کردم ائمه فرمودید؟ فرمودند: «آرى به خدا ائمه است» عرض کردم ما «أربى» قرائت می کنیم، فرمودند: «أربى چیست؟» و با دست اشاره کرد و آن را افکند - ««جز این نیست که خدا شما را به وسیله آن آزمایش می کند. (۹۲ نحل)» یعنى به وسیله على (علیه السلام) «و روز قیامت آنچه را در آن اختلاف داشتید برای شما روشن می سازد. و اگر خدا می خواست همه شما را امت واحدی قرار می داد، ولی خدا هر کس را بخواهد گمراه و هر کس را بخواهد هدایت می کند، و شما از آنچه انجام می دادید بازپرسی خواهید شد. سوگندهای خود را وسیله تقلب و خیانت در میان خود قرار ندهید، مبادا گامهای ثابت، متزلزل گردد. (۹۲ الی ۹۴ نحل)» یعنى پس از سخن رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله) درباره على (علیه السلام) « و بخاطر بازداشتن (مردم) از راه خدا آثار سوء آنرا بچشید. (۹۴ نحل)» مقصود از راه خدا على (علیه السلام) است « و برای شما عذاب عظیم خواهد بود. (۹۴ نحل)»

حدیث شماره 7 باب مواردى که خداى عزوجل و رسولش بر ائمه علیهم السلام یکى پس از دیگرى تصریح کرده اند کتاب حجت اصول کافی

ابوبصیر گوید به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم مردى از طایفه مختاریه مرا دید و عقیده داشت‏ که محمد بن حنفیه امام است. امام باقر (علیه السلام) در خشم شد و فرمودند: «چیزى به او نگفتى؟» عرض کردم نه، بخدا، ندانستم چه بگویم. فرمودند: «چرا به او نگفتى. همانا رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و آله) به على و حسن و حسین (علیهم السلام) وصیت کرد و چون على (علیه السلام) خواست درگذرد، به حسن و حسین وصیت کرد، و اگر وصیتش را از آنها باز مى‏داشت- در صورتى که او چنین کارى نمی کرد- آنها می گفتند: ما هم مانند تو وصى هستیم، و امام حسن به امام حسین (علیهماالسلام) وصیت نمود و اگر از او باز می داشت- در صورتى که او چنین کارى نمی کرد- حسین (علیه السلام) به او می گفت: من هم مانند تو از طرف پیغمبر و پدرم وصى هستم، خداى عزوجل فرماید:  «خویشاوندان نسبت به یکدیگر سزاوارترند. (۶ احزاب)» این آیه درباره ما و پسران ماست.»

حدیث شماره ۶ باب مواردى که خداى عزوجل و رسولش بر ائمه علیهم السلام یکى پس از دیگرى تصریح کرده اند کتاب حجت اصول کافی

قسمت سوم

«سپس وفات على (علیه السلام) فرارسید، آن حضرت فرزندانش را که دوازده پسر بودند، نزد خود خواند و به آنها فرمود: «فرزندان عزیزم! خداى عزوجل اراده حتمى فرمود که سنتى از یعقوب در من قرار دهد. یعقوب دوازده پسر داشت، آنها را نزد خود خواند و صاحب آنها (و جانشین خود را) به آنها معرفى کرد، آگاه باشید که من هم صاحب شما را معرفى می کنم، همانا این دو، پسران رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و آله) حسن و حسین (علیهما السلام) هستندپس بشنوید از ایشان و ایشان را اجابت کنید، و امر ایشان را اطاعت نمایید، و یارى کنید ایشان را؛ زیرا که من ایشان را امین داشتم بر آنچه رسول خدا صلى الله علیه و آله مرا بر آن امین داشته از خلق و احکام و دین خود که آن را براى خویش پسندیده.» پس خدا براى آنها از جانب على واجب ساخت، آنچه را که براى على از جانب پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله) واجب ساخت (و آن شنیدن و فرمانبرى و پشتیبانى امت است از ایشان) و هیچ یک از آن دو بر دیگرى برترى نداشت، جز به واسطه بزرگسالیش (که مخصوص امام حسن علیه السلام بود) و چون حسین به محضر حسن (علیهما السلام) مى‏آمد، در آن مجلس سخن نمیگفت تا برمیخاست.

سپس وفات حسن (علیه السلام) فرارسید و او آن سپرده را به حسین تسلیم نمود، سپس وفات حسین علیه السلام فرا رسید، آن حضرت دختر بزرگترش فاطمه بنت الحسین (علیه السلام) را طلبید و مکتوبى پیچیده و وصیتى آشکار به او سپرد و على بن الحسین (علیه السلام) بیمارى از نظر معده داشت که در حال احتضارش میدیدند، پس فاطمه آن مکتوب را بعلى بن الحسین داد، سپس بخدا آن مکتوب به ما رسید.»

حدیث شماره ۶ باب مواردى که خداى عزوجل و رسولش بر ائمه علیهم السلام یکى پس از دیگرى تصریح کرده اند کتاب حجت اصول کافی

قسمت دوم

پس رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و آله) دست على (علیه السلام )را گرفت و فرمودند: «اى مردم: خدا همه پیغمبران پیش از مرا عمرى معین داد و سپس به جانب خود خواند و آنها هم اجابتش کردند (از دار فانى به عالم باقى رهسپار گشتند) و نزدیک است که مرا هم بخواند و اجابت کنم، من مسئولیت دارم و شما هم مسئولیت دارید، اکنون شما چه می گوئید؟» آنها گفتند: گواهى دهیم که تو ابلاغ کردى و خیرخواهى نمودى و آنچه بر تو بود رسانیدى، خدا بهترین پاداش پیامبران را به تو دهد. پیامبر سه مرتبه فرمودند: «خدایا شاهد باش»، سپس فرمود: «اى گروه مسلمین؛ این (شخصى که روى دست من و نامش على بن ابى طالب علیه السلام است) ولى شماست پس از من، شما که حاضرید به غائبین برسانید.»

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: «به خدا که على (علیه السلام) امین خدا بود بر خلقش و راز پنهانش و دینى که براى خود پسندیده بود. سپس وفات رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و آله) فرا رسید، آن حضرت على (علیه السلام) را طلبید و به او فرمود: «اى على من می خواهم آنچه را که خدا مرا بر آن امین ساخته و به من سپرده، تو را بر آن امین سازم و به تو سپارم و آن راز پنهان خدا و علم خدا و مخلوق خدا و دینى است که براى خود پسندیده.»- امام باقر (علیه السلام) فرمود: «به خدا اى زیاد هیچ کس را در اینها شریک على نساخت»-.

حدیث شماره 6 باب مواردى که خداى عزوجل و رسولش بر ائمه علیهم السلام یکى پس از دیگرى تصریح کرده اند کتاب حجت اصول کافی

قسمت اول

ابى الجارود گوید شنیدم امام باقر (علیه السلام) می فرمودند: «خداى عزوجل پنج چیز بر بندگان واجب ساخت و آنها چهار چیزش را گرفتند و یکى را رها کردند.» عرض کردم قربانت گردم آنها را براى من نام می برید؟ فرمودند: «نماز؛ و مردم نمی دانستند چگونه نماز گزارند تا جبرئیل (علیه السلام) فرود آمد و گفت: اى محمد (صلی الله علیه و آله) آنان را از اوقات نمازشان آگاه کن. سپس زکات نازل شد و جبرئیل گفت: اى محمد  آنان را از زکاتشان آگاه کن چنان که از نمازشان آگاه کردی. سپس روزه نازل شد. چون روز عاشورا مى‏آمد، پیامبر (صلّى اللَّه علیه و آله) افرادی را به روستاهای اطرافش می فرستاد تا آن روز را روزه بگیرند. سپس ( وجوب روزه) ماه رمضان، میان شعبان و شوال نازل شد. سپس حجّ نازل شد و جبرئیل (علیه السلام) فرود آمد و گفت: آنان را از حجّتشان آگاه کن چنان که از نماز و زکات و روزه آگاهشان کردی. سپس ولایت نازل شد. و آن امر روز جمعه در عرفه رسید، و خداى عزوجل آیه «امروز دینتان را براى شما کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم. (3 مائده)» را نازل کرد، و کامل شدن دین به سبب ولایت على بن ابى طالب (علیه السلام) بود. پیامبر (صلّى اللَّه علیه و آله) در آنجا فرمود: «امت من هنوز به دوران جاهلیت نزدیکند (تازه از جاهلیت به اسلام گرائیده‏اند) اگر من نسبت به پسر عمویم به آنها خبرى دهم، هریک چیزی می گویند- پیامبر فرمود: من این مطلب را بدون اینکه به زبان آورم در دلم می گفتم- تا آنکه فرمان حتمى خداى عزوجل به من رسید و مرا تهدید کرد که اگر ابلاغ نکنم، عذابم خواهد کرد، و این آیه نازل شد «ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است کاملا (به مردم) برسان و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده‏ ای و خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم نگاه میدارد. و خداوند مردم کافر را هدایت نمی کند (67 مائده)»»

حدیث شماره 5 باب مواردى که خداى عزوجل و رسولش بر ائمه علیهم السلام یکى پس از دیگرى تصریح کرده اند کتاب حجت اصول کافی

ابوبصیر گوید خدمت امام باقر (علیه السلام) نشسته بودم که مردى به آن حضرت عرض کرد مرا از ولایت على (علیه السلام) خبر ده، که آن از جانب خدا هست یا از جانب پیغمبر؟ حضرت خشمگین شد و فرمودند: «واى بر تو! رسول خدا، از خدا بیش از آن می ترسید که آنچه را که خدا او را به آن امر نفرموده بود بگوید، بلکه ولایت على را خدا واجب ساخت. چنان که نماز و زکات و روزه و حج را واجب ساخت.»

حدیث شماره 4 باب مواردى که خداى عزوجل و رسولش بر ائمه علیهم السلام یکى پس از دیگرى تصریح کرده اند کتاب حجت اصول کافی

عمر بن اذینه از زراره و فضیل و بکیر و ابن مسلم و برید و ابى الجارود، همگى از امام باقر (علیه السلام) روایت کرده اند که فرمودند: «خداى عزوجل رسولش را به ولایت على (علیه السلام) امر کرد و آیه «سرپرست و رهبر شما تنها خدا است، و پیامبر او، و آنها که ایمان آورده‏ اند و نماز را بر پا می‏دارند و زکات می‏پردازند. (55 مائده)» را بر او نازل فرمود و ولایت اولوالامر (صاحبان امر) را واجب ساخت. مردم ندانستند مقصود از ولایت چیست، خدا به محمد (صلّى اللَّه علیه و آله) امر فرمود تا ولایت را براى آنها توضیح دهد، چنان که نماز و زکات و روزه و حج را توضیح داد، وقتی این فرمان از سوی خداوند آمد، پیامبر (صلی الله علیه و آله) دلتنگ شد و ترسید مردم از دین برگردند و او را تکذیب کنند، از این جهت دلتنگ شد و به پروردگارش مراجعه کرد، خداى عزوجل به او وحى فرستاد «ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است کاملا (به مردم) برسان و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده‏ ای و خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم نگاه میدارد. (67 مائده)» او هم امر خداى- تعالى ذکره- را اعلان کرد و به امر ولایت على (علیه السلام) در روز غدیر خم قیام نمود و مردم را براى نماز جماعت بانگ زد و فرمان داد که حاضرین به غائبین برسانند.»

عمر بن اذینه (که از آن شش نفر روایت می کند) گوید همگى جز ابى الجارود گفتند: امام باقر (علیه السلام) فرمودند: «واجبات خدا یکى پس از دیگرى نازل می شد و امر ولایت آخرین آنها بود، که خداى عزوجل این آیه را نازل فرمود: «امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تکمیل نمودم. (3 مائده)»» امام باقر (علیه السلام) فرمودند: خداى عزوجل می فرماید: «بعد از این واجبى بر شما نازل نکنم، واجبات را براى شما کامل کردم.»»

حدیث شماره ۳ باب مواردى که خداى عزوجل و رسولش بر ائمه علیهم السلام یکى پس از دیگرى تصریح کرده اند کتاب حجت اصول کافی

امام صادق (علیه السلام) درباره این سخن خداى عزوجل «همانا سرپرست و رهبر شما تنها خدا است، و پیامبر او، و آنها که ایمان آورده‏ اند. (۵۵ مائده)» فرمودند: «یعنى اولى به شما و سزاوارتر به شما و کارهاى شما و جان و مال شما، خداست و رسولش و کسانى که ایمان آورده‏اند، یعنى على و اولادش که ائمه (علیهم السلام) هستند تا روز قیامت. سپس خداى عزوجل ایشان را وصف کرده و فرمود: «کسانى که نماز را بر پا می‏دارند و در حال رکوع زکات می‏پردازند. (۵۵ مائده)» امیر المؤمنین (علیه السلام) مشغول نماز ظهر بود، دو رکعت خوانده، در حال رکوع بود و لباسی که هزار دینار قیمت داشت در برش بود و آن حله را نجاشى به پیغمبر (صلی الله علیه و آله) هدیه کرده و او به امیر المؤمنین پوشانیده بود. مرد سائلى آمد و گفت: سلام بر تو اى ولى خدا و اى کسى که نسبت به مؤمنین از خودشان سزاوارترى! به فقیر صدقه‏اى ده، على (علیه السلام) آن حله را به جانب او انداخت و با دست اشاره کرد که بردار، سپس خداى عزوجل آن آیه را در شأن او نازل فرمود. و نعمت اولاد او را به نعمت او جفت و قرین گردانید. پس هر یک از اولاد او که به درجه امامت رسد، مانند خود او همین صفت را دارد که در حال رکوع صدقه می دهند. و آن سائلى که از امیرالمؤمنین (علیه السلام) تقاضا کرد از ملائکه بود، و آنها که از ائمه اولادش (علیهم السلام) سؤال (تقاضا) کنند، از ملائکه می باشند.»

شرح‏:

درباره آیه شریفه در حدیث 480 توضیح داده شد، در آنجا بیان کردیم که بیشتر مفسرین این آیه را در شأن امیرالمؤمنین (علیه السلام) و راجع به خاتم بخشى آن حضرت در حال رکوع می دانند ولى در این حدیث به جاى انگشتر حله ذکر شده است و آن نوعى از عبا و رولباسى مرسوم آن زمان است، علامه مجلسى (ره) درباره آن روایت می فرماید: «حسن کالصحیح» و درباره این روایت می فرماید «ضعیف على المشهور» بنابراین آن روایت از لحاظ اعتبار و وثوق بیشتر مورد اعتماد است، علاوه بر اینکه مانعى ندارد که هر دو قضیه واقع شده باشد و حضرت انگشتر و حله را در یک نماز یا دو نماز تصدق داده باشند.

حدیث شماره 2 باب مواردى که خداى عزوجل و رسولش بر ائمه علیهم السلام یکى پس از دیگرى تصریح کرده اند کتاب حجت اصول کافی

عبد الرحیم بن روح قصیر گوید از امام باقر (علیه السلام) درباره سخن خداى عزوجل «پیامبر نسبت به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است و همسران او مادران مؤمنانند و خویشاوندان در کتاب خدا نسبت به یکدیگر سزاوارترند. (6 احزاب)» پرسیدم درباره چه کسى نازل شده است؟ فرمودند: «درباره امارت و ولایت نازل شده است، این آیه پس از حسین (علیه السلام) در میان اولادش جارى شد، پس ما سزاوارتریم به امر امامت و به رسول خدا (صلى الله علیه و آله) از همه مؤمنان و مهاجران و انصار.» من عرض کردم برای فرزندان جعفر (بن ابی طالب) در آن نصیبی هست؟ فرمودند: «نه.» گفتم برای فرزندان عبّاس در آن نصیبی هست؟ فرمودند: «نه.» و من همه شاخه های فرزندان عبد المطّلب را برایش شمردم و او نسبت به همه می فرمود:«نه» ولى اولاد امام حسن (علیه السلام) را در آن مجلس فراموش کردم، بعدا خدمتش رسیدم عرض کردم آیا برای فرزندان امام حسن (علیه السّلام) از امامت بهره ای هست؟ فرمودند: «نه، اى عبد الرّحیم، به خدا سوگند که از براى کسى که منسوب به سوى محمد صلى الله علیه و آله باشد، در آن‏ بهره‏اى نیست غیر از ما» (به حدیث 745 رجوع شود).

حدیث شماره 1 باب مواردى که خداى عزوجل و رسولش بر ائمه علیهم السلام یکى پس از دیگرى تصریح کرده اند کتاب حجت اصول کافی

قسمت دوم

بنابراین چون پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله) وفات یافت، براى پیشوائى مردم، على از همه مردم سزاوارتر بود، به جهت تبلیغات بسیارى که رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و آله) نسبت به او فرموده بود، و دست او را گرفته و در میان مردم بپا داشته بود. و چون على (علیه السلام) درگذشت، نمى‏توانست و اقدام هم نمى‏کرد که محمد بن على و نه عباس بن على و نه هیچ یک از پسران دیگرش را (غیر از حسنین علیهما السلام) در اهل پیغمبر داخل کند، زیرا در آن صورت حسن و حسین مى‏گفتند: خداى تبارک و تعالى آیه اهل بیت را در باره ما نازل فرمود، چنان که درباره تو نازل کرد و مردم را به اطاعت ما امر کرد، چنان که به اطاعت تو امر فرمود، و رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و آله) درباره ما ابلاغ کرده، چنان که درباره تو ابلاغ کرد و خدا ناپاکى را از ما برد چنان که از تو برد. و چون على (علیه السلام) درگذشت، حسن (علیه السلام) به امامت سزاوارتر بود براى بزرگسالیش و چون وفات نمود، نمى ‏توانست و اقدام هم نمى ‏کرد که فرزندان خودش را در امر امامت داخل کند و در میان آنها قرار دهد، در صورتى که خداى عزوجل میفرماید: «خویشاوندان در کتاب خدا به یکدیگر سزاوار ترند. (6 احزاب)» زیرا در آن صورت حسین (علیه السلام) می گفت: خدا مردم را به اطاعت من امر نمود، چنان که به اطاعت تو و اطاعت پدرت امر فرموده و رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله درباره من ابلاغ کرده، چنان که درباره تو و پدرت ابلاغ کرد. و خدا ناپاکى را از من برده، چنان که از تو و پدرت برده است، پس چون امامت به حسین (علیه السلام) رسید، هیچ یک از اهل بیت او نمى‏توانست بر او ادعا کند، همچنان که او بر برادر و پدرش ادعا مى‏کرد، اگر آن دو مى‏خواستند امر امامت را از او به دیگرى بگردانند، ولى آنها چنین کارى نمى‏کردند، سپس زمانى که امامت به حسین (علیه السلام) رسید، معنى و تأویل آیه وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى‏ بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اللَّهِ (6 احزاب) جارى گشت، و بعد از حسین به على بن الحسین رسید، و بعد از على بن الحسین به محمد بن على رسید.» آنگاه امام فرمود: «مقصود از ناپاکى همان شک است، به خدا که ما درباره پروردگار خود هرگز شک نکنیم.»

حدیث شماره 1 باب مواردى که خداى عزوجل و رسولش بر ائمه علیهم السلام یکى پس از دیگرى تصریح کرده اند کتاب حجت اصول کافی

قسمت اول

ابوبصیر گوید از امام صادق (علیه السلام) درباره قول خداى عزوجل «از خداوند اطاعت کنید و از رسول خدا و صاحبان امر خودتان اطاعت کنید. (59 نساء)» پرسیدم، فرمودند: «درباره على بن ابى طالب و حسن و حسین (علیهم السلام) نازل شده است.» (زیرا در آن زمان همان سه نفر از ائمه حاضر بودند) به حضرت عرض کردم مردم می گویند چرا نام على و خانواده‏اش در کتاب خداى عز و جل برده نشده؟ فرمودند: «به آنها بگو آیه‏ نماز، بر پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله) نازل شد و سه رکعتى و چهار رکعتى آن نامبرده نشد تا اینکه پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله) خود براى مردم بیان کرد و آیه زکات بر آن حضرت نازل شد و نام برده نشد که زکات از هر چهل درهم یک درهم است، تا اینکه خود پیغمبر آن را براى مردم شرح داد و امر به حج نازل شد و به مردم نگفت هفت دور طواف کنید تا اینکه خود پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله) براى آنها توضیح داد. و آیه «أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ» نازل شد و درباره على و حسن و حسین (علیهم السلام) نازل شد، پس پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله) درباره على (علیه السلام) فرمودند: «هر که را من مولای اویم این علی مولای اوست.» و باز فرمودند: «درباره کتاب خدا و اهل بیتم به شما سفارش می کنم. من از خداى عزوجل خواسته‏ام که میانشان جدایی نیندازد تا هر دو کنار حوض نزد من آیند. خدا خواسته مرا عطا کرد. و نیز فرمودند: «شما چیزى به آنها نیاموزید که آنها از شما داناترند.» و باز فرمودند: «آنها شما را از در هدایت بیرون نکنند و به در گمراهى وارد نسازند.»

اگر پیامبر خاموشى می گزید و در باره اهل بیتش بیان نمى‏کرد، آل فلان و آل فلان آن را براى خود ادعا مى‏کردند، ولى خداى عزوجل براى تصدیق پیغمبرش (که مقصود آل پیغمبر است نه آل فلان و فلان) این را نازل فرمود: « همواره خدا می خواهد هرگونه پلیدی را از شما اهل بیت دور کند، و کاملا شما را پاک سازد. (33 احزاب)» و آنان علی و حسن و حسین و فاطمه (علیهم السّلام) بودند که رسول خدا در خانه امّ سلمه آنها را به زیر عبا گرد آورده، سپس فرمودند: «خداوندا، برای هر پیامبری، اهل و خاندانی است. و اینان اهل و خاندان من هستند.» امّ سلمه گفت: آیا من از اهل تو نیستم؟ فرمودند: «تو رو به خیر داری امّا اینان اهل و خاندان من هستند.»

حدیث شماره ۵ باب ثبات امامت در فرزندان و این که آن به برادر و عمو و هیچ خویش دیگری نمی رسد کتاب حجت اصول کافی

عیسى بن عبد اللَّه گوید به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: اگر حادثه‏اى رخ دهد (یعنى اگر شما وفات کنید) که خدا به من نشان ندهد؛ از چه کسى پیروى کنم؟ حضرت به پسرش موسى (علیه السلام) اشاره فرمود. عرض کردم اگر براى موسى حادثه‏اى پیش آمد، از چه کسى پیروى کنم؟ فرمودند: «از پسرش» عرض کردم اگر براى پسرش حادثه‏اى رخ دهد و برادر بزرگ و پسر کوچکى داشته باشد، از چه کسى پیروى کنم؟ فرمودند: «از پسرش» بعد هم یکى پس از دیگرى- و در نسخه صفوانی (یکی از راویان کافی) است: سپس همیشه همین طور.

حدیث شماره ۴ باب ثبات امامت در فرزندان و این که آن به برادر و عمو و هیچ خویش دیگری نمی رسد کتاب حجت اصول کافی

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «بعد از امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام)، امامت در دو برادر جمع نشود، بلکه فقط در فرزندان و فرزندان آنها باشد.»

حدیث شماره ۳ باب ثبات امامت در فرزندان و این که آن به برادر و عمو و هیچ خویش دیگری نمی رسد کتاب حجت اصول کافی

ابن بزیع از امام رضا (علیه السلام) سؤال کرد آیا امامت به عمو و دائى (امام سابق) می رسد؟ فرمودند: «نه» گوید عرض کردم؛ به برادر؟ فرمودند: «نه»، عرض کردم پس به کى می رسد؟ فرمود: «به فرزند من»  و در آن روز امام رضا (علیه السلام) فرزندى نداشت.

حدیث شماره ۱ باب ثبات امامت در فرزندان و این که آن به برادر و عمو و هیچ خویش دیگری نمی رسد کتاب حجت اصول کافی

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: « امامت پس از امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام)، هرگز به دو برادر نمی رسد، و (این) از دوران على بن الحسین (علیهماالسلام) (آغاز شده است). چنان که خداى تبارک و تعالى می فرماید: «و خویشاوندان در کتاب خدا به یکدیگر سزاوارترند. (75 انفال و 6 أحزاب)» پس از دوران على بن الحسین (علیه السلام) امامت جز در میان فرزندان و فرزندان آنها نباشد.» (یعنى پشت به پشت از پدر به پسر رسد).

شرح‏:

علامه مجلسى (ره) گوید: این آیه شریفه در دو مورد از قرآن ذکر شده است: 1- آیه 75 سوره انفال 2- آیه 6 سوره أحزاب و گویا در اینجا مقصود همان آیه سوره أحزاب است و آن چنین است «النَّبِیُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِی کِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُهَاجِرِینَ» پیغمبر بمؤمنان از خودشان سزاوارتر است و همسران او مادران آنها (مؤمنان) محسوب می‏شوند و بر طبق کتاب خدا خویشاوندان به همدیگر از مؤمنان و مهاجران سزاوارترند.» و این آیه دو وجه دارد: 1- آنکه «مِنَ الْمُؤْمِنِینَ» بیان «أُولُوا الْأَرْحامِ» باشد، بنابراین معنى آیه این است که: خویشان نزدیک از خویشان دور سزاوارترند، چنانچه در مقام ارث تا زمانى که اولاد و پدر و مادر باشند به برادر و خواهر ارث نمى‏دهند 2- اینکه «مِنَ الْمُؤْمِنِینَ» صله «أُولُوا الْأَرْحامِ» باشد، پس معنى آیه این است که خویشاوندان از بیگانگان سزاوارترند و ظاهر این است که همین معنى در اینجا مقصود است، زیرا در صدر آیه حق پیغمبر و همسرانش ذکر شده و مناسب این است که سپس حق خویشاوندان و نزدیکانش ذکر شود و آنها را بر بیگانگان مقدم دارد.

حدیث شماره ۷ باب اموری که امامت امام (علیه السلام) را ثابت مى کند کتاب حجت اصول کافی

ابوبصیر گوید به حضرت ابو الحسن (علیه السلام) عرض کردم: قربانت گردم، امام به چه دلیل شناخته شود؟ فرمودند: «به چند خصلت؛ نخست اینکه  به سبب چیزى است که از پدرش در باب او پیشى گرفته، و به سوى آن اشاره فرموده (مانند تصریح بر امامت و وصیت در باره او و سپردن علم و سلاح و سایر نشانه ‏هاى امامت به او) تا براى مردم حجت باشد و از هر چه بپرسند فورا جواب گوید. و اگر در محضرش سکوت کنند او شروع کند و از فردا خبر دهد و به هر زبانی با مردم سخن گوید.» سپس به من فرمودند: «اى ابا محمد! پیش از آنکه از این مجلس برخیزى نشانه دیگرى بتو مى ‏نمایانم. طولى نکشید که مردى از اهل خراسان وارد شد و به زبان عربى با حضرت سخن گفت و امام (علیه السلام) به فارسى جوابش داد، مرد خراسانى گفت. قربانت گردم، بخ خدا من از سخن گفتن به زبان خراسانى با شما مانعى نداشتم جز اینکه گمان مى‏کردم شما آن زبان را خوب نمى‏دانید، فرمودند: «سبحان اللَّه! اگر من نتوانم خوب جوابت گویم چه فضیلتى بر تو دارم؟!!» سپس به من فرمودند: «اى ابا محمد؛ همانا سخن هیچ یک از مردم بر امام پوشیده نیست و نه سخن پرندگان و نه سخن چارپایان و نه سخن هیچ جاندارى، پس هر که این صفات را نداشته باشد، امام نیست.»

حدیث شماره ۶ باب اموری که امامت امام (علیه السلام) را ثابت مى کند کتاب حجت اصول کافی

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «امر امامت به فرزند بزرگ مى‏رسد، در صورتى که عیبى نداشته باشد.»

شرح:‏

پسر بزرگتر امامست در صورتى که در خلقت و اخلاق او نقصى نباشد که در نظر مردم زشت و منفور آید. مانند عبد اللَّه افطح که بعد از اسماعیل بزرگترین فرزند امام صادق (علیه السلام) بود ولى دو عیب‏ داشت: ۱- پاهایش بى‏اندازه پهن و درشت بود. ۲- نادان و فاسد العقیده بود و به قول شیخ مفید نزد پدر خود آبروئى نداشت و با طایفه حشویه رفت و آمد مى‏کرد و به مذهب مرجئه می گرائید.