رمز حیات

حدیث شماره 1 باب بداء کتاب توحید اصول کافی

قسمت اول

زراره از یکى از دو امام (پنجم یا ششم) (علیهما السلام) نقل می کند که فرمودند: «خدا به چیزى چون بداء پرستش نشده است.» و در روایت ابن ابى عمیر از هشام بن سالم است که امام صادق ()علیه السلام فرمودند: «خدا به چیزى چون بداء بزرگ شمرده نشده است.»

شرح :
چنانچه از ابواب سابق معلوم شد صفاتى را که نسبت به خدایتعالى مى دهیم از لحاظ مفهوم و معنى با صفات مخلوق فرق دارد. علم خدا غیر از علم مخلوقست، دیدن و شنیدن و یکتا بودن و لطیف بودن و ظاهر بودن و قاهر بودن خدا غیر از این صفاتست در مخلوق. چنانچه تمام اینها در ابواب گذشته خصوصاً در حدیث 317 318 توضیح داده شد، اکنون مى گوئیم بدا (آشکار و نمایان شدن) هم نیز چنین است، بدا نسبت به خدا غیر از بداى نسبت به مخلوقست و در هر یک معنى جداگانه اى دارد. بدا نسبت به مخلوق عبارت از این است که شخصى نزد خود نقشه کارى را طرح کند و سود و زیان آن را بسنجد و چون جانب سود را ترجیح دهد در آن کار وارد شود و اقدام کند، ناگاه در وسط کار یا جلوتر به جهتى متوجه شود که قبلاً آن را نمى دانست و آن جهت زیان و آسیبى باشد که از ناحیه آن کار وارد شود و چند برابر سودى باشد که او خیال کرده بود، در آنجا دست از کار بکشد و بگوید برایم بدا حاصل شد، پیداست که چنین بدائى نسبت به خداى تبارک و تعالى محا الست، خدا پیش از آفرینش مخلوق همه چیز را مى دانسته و سود و زیان هر چیز نزدش هویدا و آشکار بوده است، او هرگز چیزى خلق نکند و فرمانى ندهد که بعداً پشیمان شود و منصرف گردد. چنانچه امام صادق (علیه السلام) در حدیث 9 و 10 این باب به این معنى تصریح مى فرماید، و اما بداء نسبت به خدا به این معنى ست که خدا چیزى را مطابق اوضاع و شرایطى مقرر دارد و سپس به واسطه تغییر اوضاع و شرایط آن را تغییر دهد و چون ما خدا را فعال مایشاء می دانیم و می دانیم که او چه را مصلحت داند مى کند و هر روز در کار تازه ای است و او دست بسته و کنار نشسته نیست باید این تغییر را بدهد و از این جهت است که عقیده به بدا در در روایت او 3 و 12 و 13 این باب با اهمیت تلقى شده است.