رمز حیات

حدیث شماره 3 باب استطاعت کتاب توحید اصول کافی

صالح نیلى گوید از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم آیا بندگان از استطاعت بهره اى دارند؟ حضرت به من فرمود: «زمانی که کار را انجام دادند، استطاعت پیدا می کنند، با استطاعتى که خدا در آنها نهاده است.: عرض کردم: آن چیست؟ فرمودند: «آلت و ابزار است، مانند زناکار که وقتی زنا کند در زمان زنا، استطاعت آن را داشته است و چون ترک زنا کند و مرتکب آن نشود استطاعت ترک زنا داشته است.» سپس فرمودند: «براى او پیش از عمل هیچگونه استطاعتى نه کم و نه زیادش نباشد، بلکه در صورت انجام دادن یا ترک کردن مستطیع است.» عرض کردم: (اگر آلت و ابراز معصیت هم از خداست) پس چرا زنا کار را عذاب مى کنند؟ فرمودند: «به سبب حجت رسا (که عقل او و بیان پیغمبران است) و ابرازی که در بندگان ترکیب کرده (و آن قدرت و اختیار ایشان است) خدا هیچکس را بر نافرمانى خود مجبور نسازد و از هیچکس کفر را با اراده حتمى نخواسته است ولى هنگامی که کافر شود (پی می بریم که) کفر او در اراده خدا بوده است و نیز در اراده و علم خداست که کفار به سوى خیر نمى گرایند.» عرض کردم: خدا نسبت به ایشان اراده کرد که کافر شوند؟!! فرمودند: «من چنین نمى گویم بلکه من مى گویم خدا دانست که ایشان کافر مى شوند پس اراده کفر آنها نمود براى آنچه نسبت به ایشان میدانست، این اراده خدا اراده حتمى نیست بلکه اراده اختیاری (بنده) است.» (اراده حتمى آن است که چه آنکه خدا کفر بنده را بداند یا اسلام او را نسبت به او اراده کفر نماید و اراده اختیار آن است که طبق اراده و اختیار بنده باشد).