حدیث شماره ۲ باب نادر در بیان غیب کتاب حجت اصول کافی
سدیر صیرفى گوید شنیدم که حمران بن اعین از امام باقر (علیه السلام) درباره این سخن خداى عزوجل پرسید «(خدا) پدیدآورنده آسمانها و زمین است. (۱۰۱ انعام)» امام فرمودند: «خداى عزوجل همه چیز را با علمش ایجاد کرد، بدون آنکه نمونه قبلى داشته باشد. آسمانها و زمینها را آفرید در صورتى که پیش از آن آسمان و زمینى نبود. مگر نمی شنوی گفتار خودش را «و عرش او (خدا) روى آب بود. (۷ هود)»» (پس اگر آسمان و زمین می بود، عرش خدا روى آنها قرار می گرفت) حمران عرض کرد معنى این گفتار خداى جل ذکره را بفرمایید «(خدا) دانای غیب است و هیچ کس را بر غیب خود آگاه نمی کند. (۲۶ جن)» امام علیه السلام (دنبال آیه را) فرمود: «مگر پیامبرى که مورد پسند او باشد. (۲۷ جن)» به خدا که محمد از پسندیدگان او بود و اما اینکه فرماید: «خدا غیب مىداند» به راستى خداى عز و جل داناست بدانچه از خلقش نهان است و در آنچه به علم خود تقدیر کند و در اجراء گذارد پیش از آفرینش آن و پیش از آنکه به فرشتگان ابلاغ کند، اى حمران! این علم نزد او نگهداشته است و نسبت به آن مشیت دارد، هر گاه بخواهد طبق آن حکم دهد (و آن را به مورد اجرا گذارد) و گاهى نسبت به آن بدا حاصل شود و به مورد اجرایش نگذارد. و اما علمى که خداى عزوجل آن را تقدیر و حکم و امضاء فرموده علمی است که اولا به پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله) و سپس به ما رسیده است.»
شرح:
چنانچه در باب بدا گفتیم، علمى که در آن بدا حاصل مىشود، مختص بذات خداى تعالی است. و هیچ کس از آن اطلاع ندارد، آنچه به فکر قاصر ما رسیده در ضمن مثالى بیان می کنیم. تنها خدا و حجتهاى او عالمند به آنچه می گویند.
خداى متعال عمر بنده اى را پنجاه سال مقدر می کند و به توسط پیغمبران و امامان (علیهم السلام) دستور می دهد که هر گاه شخصى صله رحم کند، عمرش زیاد می شود و آن بنده صله رحم می کند و عمرش به شصت سال بالا می رود، در اینجا می گوئیم اگر خدا بخواهد به پیغمبر و امام اطلاع می دهد که عمر آن بنده پنجاه سال مقدر شده است ولى نسبت به اینکه آن بنده صله رحم می کند و عمرش به شصت می رسد، تنها بذات احدیت اختصاص دارد و دیگرى از آن آگاه نیست.
اما نسبت به امورى که تقدیر و امضا شده و بدا در آن حاصل نشود تغییر نیابد و به پیغمبر و امامان (صلوات الله علیهم اجمعین) اطلاع داده می شود، مانند عمر بندهاى که پنجاه سال معین شده و او هم صله رحم نمی کند و در پنجاه سالگى می میرد.