حدیث شماره ۴ باب نادر در بیان غیب کتاب حجت اصول کافی
قسمت اول
عمار ساباطى گوید از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم که آیا امام غیب می داند؟ فرمودند: «نه، ولى هرگاه بخواهد چیزى را بداند خداوند او را به آن آگاه می کند.»
شرح:
علم غیب طبق تقسیمى که مناسب این مقام است بر سه قسمت:
اول علم غیبى که منحصر به ذات قدیم بارى تعالى و خداى یکتا است واحدى را بر آن اطلاعى نیست حتى پیغمبران و امامان و جبرئیل و فرشتگان هم از آن خبر ندارند و مصلحت نیست که خدا به آنها بفهماند، و صریح آیات و روایاتى بر این مطلب دلالت دارد مانند:
۱- (آیه ۵۹ سوره انعام) و عنده مفتاح الغیب لایعلمها الاهو «کلیدهاى غیب نزد خداست جز او کسى از آنها آگاه نیست».
۲- (آیه ۲۰ سوره یونس) انما الغیب لله «غیب را تنها خدا مى داند».
۳- (آیه ۶۷ سوره نمل) قل لا یعلم من فى السماوات و الارض الغیب الا الله «بگو کسى در آسمانها و زمین غیب نداند جز خدا».
۴- روایاتى که بدین مضمون در سابق ذکر شد و این علم را بنام علم مخزون یا مکنون نامیدند، مانند روایات ۳۶۷ و ۳۷۳ و ۶۵۳ و ۶۵۶.
دوم معلوماتى که از نظر نوع مردم پنهان و پوشیده است و تنها عده کمى از فراست و کیاست ذاتى دارند آن امور را مى فهمند و از آینده خبر مى دهند و همانطور هم واقع مى شود، مانند پیش بینى هاى بعضى از علماء سیاست و اقتصاد و مرتاضین و تعبیر خوابهاى ابن سیرین و تفرسات و داستانهائى که از ایاس قاضى القضات معروف قرن دوم در تاریخ مذکور است.
این قسم اگر چه از لحاظ لغت مشمول علم غیب باشد ولى از نظر قرآن و حدیث داخل در علم غیب نیست، زیرا غیب در لسان قرآن و حدیث آن است که ماغاب عن الخلق علمه و خفى مأخذه منهاج البراعة ج ۸ ص ۲۱۳ «علمش از مخلوق پوشیده و راه وصولش پنهان باشد، و لذا مى بینم که ماده «غیب» در ۵۸ مورد از قرآن و ۶۹ مورد از نهج البلاغه ذکر شده و در هیچ موردى به این معنى استعمال نشده است.